ERMƏNİSTAN 1991-Cİ İLDƏN NEÇƏ DƏFƏ ATƏŞKƏS SAZİŞİNİ POZUB? - Gündəmdə ATƏT-lə bağlı iki variant var
15-10-2020 [11:36]
Professor Kürşad Zorlu,
“Habertürk”, Türkiyə, 12 oktyabr 2020-ci il
***
Moskvada razılıq əldə olunduğu açıqlanan atəşkəs çağırışına Ermənistanın əməl etməyəcəyi məlum idi. Mülki şəxsləri hədəf alan son hücumlar isə masa üçün meydan şərtlərini dəyişdirməyə və proqnozlaşdırılan kontekstdən çıxarmağa yönəlik alçaq bir ssenaridir.
Qarabağdakı döyüşlər 1994-cü ildə Bişkekdə əldə edilən atəşkəsdən bugünədək ilk dəfədir ki, bu qədər yüksək intensivliyə çatmışdır.
Baxın, görün, həmin dövrdə də atəşkəs eynilə bu gün olduğu kimi, necə işğala çevrilmişdir?
İlk dəfə 23 sentyabr 1991-ci ildə Boris Yeltsin və Nazarbayev bölgəyə səfər edir. Rusiyanın cənubundakı Jeleznovodsk şəhərində sülh danışıqları başlayır. Yeltsin və Nazarbayevin zaminliyində ilk atəşkəs anlaşması əldə edilir. Ermənistan lazım olan addımları atmır. Azərbaycan bölgəyə müşahidəçiləri dəvət edir. Ermənistan bu məqsədlə gələn helikopteri vurur və kimsə sağ qurtula bilmir (20 noyabr 1991, Qarakənd faciəsi – tərc.).
1992-ci ilin fevralında İran Xarici işlər naziri Əli Əkbər Vilayəti tərəflər arasında vasitəçilik etmək məqsədilə bölgəyə səfər edir. Atəşkəsin əldə edilməsi üçün işlərin aparıldığı dövrdə Xocalı soyqırımını həyata keçirirlər.
8 may 1992-ci il tarixdə Tehranda 8 maddəlik bir anlaşma imzalanır. Lakin Ermənistan ordusu eyni gündə Şuşanı, 17 mayda isə Laçını işğal edir.
26 avqust 1992-ci ildə Qazaxıstan Prezidenti Nazarbayev atəşkəs üçün yeni bir təşəbbüs göstərir. 27 avqust 1992-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Qazaxıstan Xarici işlər nazirləri arasında Alma-Ata bəyanatı imzalanır. Ancaq Ermənistan qısa bir müddətdən sonra bu bəyanatı tanımadığını açıqlayır.
Əslində, bu gün də etmək istədikləri öncə Azərbaycanın irəliləyişini durdurmaq, sonra da de-fakto durum yaradıb torpaq itkilərini ən aşağı səviyyəyə endirməkdir. Doğrusu, bunu daha öncə də, Dağlıq Qarabağın statusunu ayrıca dəyərləndirməyi və onu əhatə edən rayonların qaytarılmasını nəzərdə tutan anlaşma layihəsini bir neçə dəfə rədd edərək, sınaqdan çıxarmışlar. Hədəfləri işğal olunmuş Dağlıq Qarabağın tanınmasını təmin etməkdir. Atəşkəsin əldə edilməsindən həmən öncə bəzi ABŞ konqresmenləri vasitəsilə Konqresə tanınma üçün müraciət etmişlər.
Bu gün ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlik sistemi mövcud halı ilə öz funksiyasını və etibarını böyük ölçüdə sarsıtmışdır. Ümumiyyətlə, həmsədrlik institutunun yaradılmasında məqsəd Minsk qrupunun digər üzvlərini təsirsiz hala gətirmək idi.
Əgər indi, həqiqətən, bir müzakirənin başladılması istənilirsə, Türkiyə və Azərbaycan iki alternativi önə çıxarmalıdır.
Birinci alternativ, Minsk qrupunu təşkil edən bütün üzvlərin bərabər şərtlərdə prosesə daxil edilməsi, ya da Türkiyə ilə yeni bir ölkənin (Finlandiya təklif edilə bilər) həmsədrlərə əlavə edilməsidir.
İkinci alternativ isə Minsk qrupundan kənarda daha etibarlı bir vasitəçilik mexanizminin yaradılmasıdır.
Əks təqdirdə, mövcud oriyentasiya bölgəni uçurumun kənarına aparacaqdır.
Tərcümə Strateq.az-ındır
SON XƏBƏRLƏR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Avropa Liqası: "Qarabağ" - "Makkabi" qarşılaşması sülhlə bitdi, "Sivasspor" isə uduzdu
Azərbaycan “OPEC+”un gündəlik hasilatın 500 min barrel artırılması barədə qərarını dəstəkləyib
Prezidentin köməkçisi: "Şəhidlər ölməz!”
Ərdoğan Ruhani ilə Qarabağla bağlı müzakirədə: "Region yeni mərhələyə qədəm qoyub, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və iqtidarına kölgə sala biləcək..."
Tərtərin prokuroru koronavirusdan vəfat edib
UEFA Azərbaycana qoyduğu qadağanı ləğv etdi
Səfir Qüdsi Osmanov Moldova mətbuatında yazır: “Allahın evinə necə əl qaldırmaq olar?”
Millətlər Liqasının final mərhələsinin püşkü atılıb
Türkiyədə COVİD-19: son gündə daha 32381 nəfər yoluxub
Azərbaycan Premyer Liqasında daha 3 oyun təxirə salınıb
Ərdoğan: "Bugünkü təhdidlər və ehtiyaclar BMT sistemində islahatlar aparılmasını tələb edir”
Neft hasilatına dair razılaşma imzalana bilər
Ombudsman Əfqan Sadıqovun vəziyyəti ilə bağlı açıqlama yaydı
Prezident BMT-nin xüsusi sessiyasında: "Dünya ictimaiyyəti ən ciddi səhiyyə böhranı ilə üzləşib" - Çıxışın tam mətni
Şahin Mustafayevə daha bir vəzifə verildi - Hökumətdən yeni qərar
ƏN ÇOX BAKIDA, ƏN AZ İSƏ... - Azərbaycanda hansı bölgədə daha çox koronavirus yayılıb?
ABŞ, RUSİYA və FRANSADAN QARABAĞLA BAĞLI BİRGƏ BƏYANAT: "Muzdluların bölgəni tam və sürətli şəkildə tərk etmələrini tələb edir və..."
Azərbaycanın energetika naziri Beynəlxalq Qaz İttifaqı Nazirlərinin Qaz Forumunda iştirak edib
BMT Baş Assambleyasının COVID-19-la bağlı xüsusi sessiyası başlayıb - İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə
Azərbaycan banklarının birgə bankomat şəbəkəsi istifadəyə verildi - Mərkəzi Bankdan açıqlama
Gürcüstanda hakim partiya parlamentdə 90 yer əldə edib
Məhkəmə sabiq nazir müavini ilə xidmət rəisi haqda qərar verdi
Qarabağda döyüşən neftçilər: onları tanıyın - VİDEO
Mövlud Çavuşoğlu ilə Ceyhun Bayramov telefonla müzakirə aparıblar - XİN-dən açıqlama
"Videoda bəhs olunan tikili SOCAR tərəfindən sökülməyib" - Şəhid ailəsi ilə bağlı yayılan xəbərə rəsmi reaksiya
Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ilə bağlı fərman verildi - Dəyişiklik
RƏSMİ MOSKVADAN QARABAĞLA BAĞLI YENİ AÇIQLAMALAR: "Ərazilər minalardan təmizlənir, gündəlik 1000-2000 qaçqının qayıdışı təmin olunur"
Prezident “Azərbaycan Sənaye Korporasiyası” ilə bağlı yeni fərman imzaladı - DETALLAR
Tokio-2020-də tətbiq olunacaq qadağalar və məhdudiyyətlər açıqlanıb
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Ermənistanda deputatın anası etirazçıların üzərinə qaynar su töküb: “Buradan tez rədd olun!"
Qarabağ döyüşlərində daha bir müəllim şəhid olub - FOTO
Lavrovdan Qarabağla bağlı ATƏT ölkələrinə mesaj: "Biz buna hərtərəfli dəstək verəcəyik”
Koreya Azərbaycana səyyar COVID-19 müayinə köşkləri verib - FOTOLAR
"Sumqayıt" klubunda şok: 18 futbolçuda koronavirus aşkarlandı
Türkiyənin keçmiş milli müdafiə naziri vəfat edib
Rusiya Qarabağda ikinci hərbi hospital yaradır - Generaldan açıqlama
Avropa İttifaqı: "Bu, həm Dağlıq Qarabağ, həm də Gürcüstan və Moldova üçün keçərlidir"
Bakıda COVID-19 xəstəsinə cinayət işi açılıb
Azərbaycanda qətl və dələduzluqda təqsirləndirilən iş adamı saxlanıldı - Türkiyədə + FOTO
Gəncədə aktiv COVIID-19 xəstəsi barədə tədbir görülüb
Azərbaycanda daha 4189 nəfər COVID-19-a yoluxub, 40 nəfər vəfat edib - Qərargah son məlumatı yaydı
Prezident İlham Əliyev daha bir sərəncam imzaladı