“Şəxsiyyət və azadliq: sosial-fəlsəfi təhlil” adlı kitab işıq üzü görüb
05-05-2025 [18:15]
Naxçıvan Dövlət Universitetinin professoru, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru Məmməd Rzayev və fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, dosent Qərib Allahverdiyevin birgə müəllifi olduqları “Şəxsiyyət və Azadlıq (Sosial-fəlsəfi təhlil)” adlı kitabda müasir dövrdə şəxsiyyətin mahiyyəti, onun cəmiyyətdəki rolu məsələləri geniş təhlil olunub.
Mia.az xəbər verir ki, “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində yeni çap olunmuş monoqrafiya şəxsiyyət və azadlıq probleminin kompleks sosial-fəlsəfi təhlilinə həsr olunmuşdur. Kitabda, müasir sosial-fəlsəfi kateqoriyalar sistemində şəxsiyyət və azadlığın yeri və rolu, Şərq və Qərb fəlsəfi fikir tarixində bu problemə münasibətin əsas mərhələləri nəzərdən keçirilir.
Müasir şəraitdə şəxsiyyətlə azadlığın qarşılıqlı əlaqəsi, azadlığın fərdi və milli formalarının nəzəri olaraq interpretasiyasını əsas xüsusiyyətləri burada geniş təhlil olunur. Tədqiqatda ölkəmizdə milli müstəqillik şəraitində gedən sosial proseslərin şəxsiyyətin formalaşmasına və inkişafına göstərdiyi təsirin əsas istiqamətləri açıqlanır, vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlətin yaradılması prosesində şəxsiyyətin siyasi, iqtisadi və mənəvi fəallığının artdığı, onun azadlıq və məsuliyyətinin yeni səviyyəyə yüksəldiyi fikri əsaslandırılır. Eyni zamanda demokratikləşmə prosesində azadlıq və digər ümumbəşəri dəyərlərin münasibətlərində baş verən yeniliklər ümumiləşdirilir, azadlığın şəxsiyyətin mənəvi zənginləşməsində rolu, əxlaq və hüquq ilə qarşılıqlı əlaqələri aydınlaşdırılır.
Müasir dövrdə şəxsiyyətin mahiyyəti, onun cəmiyyətdəki rolu və inkişaf mexanizmi cəmiyyətin transformasiyası ilə paralelliyi, totalitar sistemdən demokratik quruluşa, inzibati-amirlik iqtisadiyyatından bazar münasibətlərinə keçid şəraitində, şəxsiyyətin azadlığı, hüquqları, fəallığı və mənəvi-mədəni inkişafı, şəxsiyyətin formalaşması və inkişafını sosial-fəlsəfi kontekstdə araşdırmaq, onun cəmiyyətlə qarşılıqlı təsirini və inkişafını izah etmək kitabın əsas məqsədidir. Bütün bunlar Ümummilli lider Heydər Əliyevin vurğuladığı kimi, respublikamızın demokratik və hüquqi dövlət quruculuğu yolunda inamla irəlilədiyi dövrdə yaranan dəyişikliklərin şəxsiyyətin yalnız obyekt deyil, həm də sosial münasibətlərin subyekti kimi tədqiq olunmasını zəruri edir.
Kitabın I fəslində şəxsiyyətin mahiyyəti və onun fəlsəfi anlayışı təhlil olunub, bu problemin fəlsəfi və tarixi cəhətdən tədqiqi ilə antik dövrdən müasir dövrə qədər onun təbiəti barədə müxtəlif fəlsəfi nəzəriyyələr təqdim edilir. Burada Aristotel və Kant kimi filosofların yanaşmalarına istinad edilir, şəxsiyyətin yalnız bioloji deyil, həm də mənəvi və sosial varlıq olduğunu göstərilir.
Kitabın II fəslində şəxsiyyətin cəmiyyətdə yeri və rolu təhlil olunur. Burada şəxsiyyətin ictimai struktura daxil olması və sosial institutlarla qarşılıqlı əlaqəsi ön planda təqdim edilir. Şəxsiyyətin formalaşmasında ailə, məktəb, dövlət və digər sosial institutların rolu vurğulanır.
III fəsil şəxsiyyətin sosial fəallığı və onun formalaşma amilləri kimi təqdim olunaraq şəxsiyyətin sosial fəallığı və onun formalaşmasında sosial mühit, ailə tərbiyəsi, təhsil və media kimi amillərin rolunu izah edir. Sosial fəallığın təhlilində həm də hüquqi təminatlar və iqtisadi müstəqillik kimi şərtlər də qeyd olunur.
Kitabın IV fəsli şəxsiyyətin mədəniyyəti və əxlaqi dəyərlərinə həsr olunaraq şəxsiyyətin mədəniyyəti və əxlaqı ilə bağlı məsələləri araşdırıb. Burada mədəniyyətin və əxlaqi dəyərlərin şəxsiyyətin formalaşmasında əsas rol oynadığı göstərilir. Qarabağın azadlığı ilə nəticələnmiş 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığımız qələbədə əxlaqi dəyərlərin önəmi vurğulanır.
V fəsildə müəlliflər şəxsiyyətin şüurluluq səviyyəsi və intellektual potensialını araşdırır. Burada şəxsiyyətin şüur səviyyəsi və intellektual inkişafı təhlil edilir. Təfəkkür çevikliyi, yaradıcı düşüncə və analitik bacarıq kimi xüsusiyyətlərin şəxsiyyətin yetkinliyinin göstəriciləri olduğu göstərilir.
Azadlıq anlayışının müasir dövrdəki interpretasiyalarının təhlil olunduğu VI fəsildə azadlığın yalnız hüquqi deyil, həm də sosial zərurət olaraq təqdim edilir. Burada azadlıq və məsuliyyətin qarşılıqlı əlaqəsi izah edilir və xaos ilə azadlığın qarışdırılmasının təhlükəsi göstərilir.
Monoqrpafiyanın nşvbəti VII fəsli demokratikləşmə şəraitində azadlığın digər ümumbəşəri dəyərlərlə olan münasibətlərinə həsr olunub. Burada azadlıq və digər ümumbəşəri dəyərlər olan demokratiya, sosial ədalət və humanizm arasındakı qarşılıqlı əlaqə araşdırılır. Demokratiya və azadlığın bir-birini tamamlayan anlayışlar olduğu vurğulanır və sosial ədalət və humanizmin azadlıqla əlaqəsi izah edilir.
VIII fəsildə insanın mənəvi zənginləşməsi kontekstində müəlliflər azadlığı yalnız xarici şəraitin deyil, həm də insanın mənəvi və əxlaqi inkişafı ilə müəyyən olunduğunu vurğulayır, əxlaqi dəyərlərin azadlığa yön verməsinin önəmli olduğu və əxlaqi prinsipləri əks etdirməyən azadlığın anarxiyaya səbəb ola biləcəyi qənaətinə gəlinir.
Azadlığı müasir əxlaq-hüquq münasibətləri səpgisində təhlil edən müəlliflər monoqrafiyanın IX fəslində azadlığın hüquqi və əxlaqi əsasları təhlil edir, bu məsələdə hüquq və əxlaqın bir-birini tamamlaması və azadlığın hüquqla uzlaşdırılması məsələlərini vurğulayırlar.
Və nəhayət, monoqrafiyanın X fəsli şəxsiyyətin azadlığı və məsuliyyətinə həsr olunaraq burada şəxsiyyətin azadlığı və bu azadlığın məsuliyyətini daşıma qabiliyyəti mərkəzi kimi təqdim edir. Şəxsiyyətin hüquq və məsuliyyət arasında balansı qorumağı vurğulayan fəslin əsas ideyası müasir şəxsiyyətin həm hüquq, həm də mənəvi məsuliyyət daşıyıcısı olmasıdır.
Ümumilkdə monoqrafiya geninişhəcmli əsər olub, ali məktəb tələbələri, elmi işçilər və bütövlükdə şəxsiyyət və azadlıq fəlsəfəsi ilə maraqlanan oxucular üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Əli Cabbarov
MİA.AZ
Tramp Yaponiyanı hədələyib: "Qıtlıq yaşayırlar, lakin bizdən..."
Türkiyədə 10 nəfər casusluq ittihamı ilə tutulub
Kərkükə raket hücumu olub - Hansı qüvvənin atdığı araşdırılır
PENSİYA YAŞI DAHA 6 AY ARTIRILDI
Rusiyada öldürülən azərbaycanlıların meyiti Ağcabədiyə gətirilib - FOTOLAR (Yenilənib)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Qəzza bomba altında: daha 97 mülki şəxs həlak olub
Yanğınsöndürənlər snayperlə vurulub - İki nəfər ölüb
İsrail çimərliyi bombalayıb - 21 nəfər ölüb, biri jurnalistdir
Ağ Ev: "Tramp Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edəcək"
Telekanal satılıb? - Açıqlama
Rusiyanın xarici borcu 317,5 milyard dolları aşdı
CHP-nin qurultayı ləğvi: Kılıçdaroğlu, yoxsa Özəl? - SORĞU
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
40 milyon təklif olundu - "Fənərbağça" geri çevirdi
DEPUTATLAR BU QANUNLARA DƏYİŞİKLİK EDƏCƏK - SİYAHI
DİN-dən sensasion əməliyyat: "Sputnik-Azərbaycan”ın ofisində... - RƏSMİ AÇIQLAMA + VİDEO, FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Bəylər Eyyubov Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi vəzifəsindən azad olundu - PA-ya yeni posta gətirildi, yerinə isə... (FOTO)
"Qalatasaray" millinin üzvü ilə müqavilə bağlayacaq - 4 illik
Azərbaycan Rusiyanın təzyiqlərinə qarşı durmaq və... - Yekaterinburqdakı vəhşətin izi ilə (TƏHLİL)
Ərdoğan Böyük Britaniya XİN başçısını qəbul edib
Bakıda oğurluq edənlər tutulub
Ceyhun Bayramov Özbəkistan XİN rəsmisi ilə görüşüb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Gürcüstanın təhsil naziri istefa verib
Ərdoğan Azərbaycana gəlir - Bu tarixdə
BU ŞƏXSLƏRƏ EVLƏNMƏYƏ İCAZƏ VERİLMƏYƏCƏK - Azərbaycanda (SİYAHI)
İyul ayında hava necə olacaq? - AYLIQ PROQNOZ
Tarif Şurası dərmanlarla bağlı daha bir qərar verildi
"Qalatasaray"ın prezidenti əməliyyat olub
İsrail Qəzza və Cəbaliyə sakinlərini bölgəni tərk etməyə çağırıb
"Beşiktaş"ın hücumçusu "Əl-Kholood" komandasına transfer olub
Mirzoyan Kallasa Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması prosesi barədə məlumat verib
"Beşiktaş" Artur Masuaku ilə yollarını ayırdığını açıqladı
İranda zəlzələ olub
Prezident sabiq nazirlə bağlı sərəncam imzaladı
Türkiyənin daha bir bölgəsində yanğın başlayıb
Qəzzada ərzaq anbarı bombalanıb - Ölən və yaralananlar var
"Sevilya" "Fənərbağça"nın qapıçısını "radar"a alıb
"Azərbaycanfilm"dəki partlayışla bağlı cinayət işi açılıb
İş adamları və əhali bankdan pulunu geri çəkib - “Ziraat Bank Azərbaycan”da nə baş verir?
"Beşiktaş" ingilis hücumçu alır
Rüfət Səfərovun məhkəməsi - Hakim vəsatəti rdd etdi
"Beşiktaş" yeni transferini açıqlayıb