"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
Yığmanın baş məşqçisi: "Türkcə danışa bilmədiyim üçün üzr istəyirəm"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Rəsmi Afinanın Ankaradan 3 tələbi var, əvəzində isə... - Yunanıstanla Türkiyə arasında yeni danışıqlar başlayır
Kılıçdaroğlu İmamoğlunun dəyişiklik çağırışını ilk dəfə açıq tənqid etdi: "Bu, son dərəcə yanlış idi"
Türkiyə superliqası: futbolçunun halı qəfil pisləşib - Yunes Belhanda xəstəxanaya yerləşdirilib
"Beşiktaş" uduzdu
Qarabağ bölgəsində mina-tələlər zərərsizləşdirilir - VİDEO
Prezident İlham Əliyev ABŞ nümayəndə heyətini qəbul edib - Qarabağla bağlı hansı müzakirələr aparılıb? (YENİLƏNİB)
NATO: "Bəzi bölgələrdə Ukrayna qüvvələri Rusiyanın müdafiəsini aşıb"
Prezident İlham Əliyev BMT-nin Məskunlaşma Proqramının icraçı direktorunu qəbul edib - FOTO (Yenilənib)
Ermənilərın Qarabağda müsadirə olunan döyüş texnikası, silah və sursatları - Yeni SİYAHI
Türkiyə yığmasının yeni baş məşqçisinin köməkçisi bəlli oldu
Bakı və İrəvana tarixi həmlə ərəfəsində – Hikmət Hacıyev Armen Qriqoryanla nələri danışdı? (TƏHLİL)
Elçin Quliyevdən oğluna jest: Vardanyanın qoluna Məhəmməd Quliyev qandal vurub, yoxsa...* - FOTO
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"Hababam sinifi"nin "bacarıqsız"ı real həyatda da bacarıqsız çıxıb - Məşhur aktyor kafedə işləyir
Moldovanın sabiq Baş naziri İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb - MITN
Məşhur Abdullah Çatlının qızı və həyat yoldaşı ölümlə təhdid edilib - "Mənə dedi ki, səni zorlayaraq öldürəcəm"
Təhsil İnstitutuna yeni direktor əvəzi təyin olunub
Türkiyəli aktrisanın meyiti parkda tapılıb - İntihar, yoxsa...?
Xankəndi sakinləri ilə görüş keçirilib
Şirvanda “Anım Günü”: Vətən müharibəsi şəhidlərinin ailələri ziyarət olunub - FOTOLAR
Rəsmi Moskvadan Makronun "Rusiya və Azərbaycan şərik davranır" iddiasına reaksiya: "Görünür, İrəvan iqtidarını da aldadıblar"
Samanta Pauer Azərbaycana gəlib
FHN Xocalı şəhəri yaxınlığında səhra hospitalı quraşdıracaq - SOCAR isə yenə yanacaq göndərib (Yenilənib)
Həbsdə olan aktyor Rza Rzayev Ali Məhkəmənin iclasını gözləyir
Rəsmi Varşavadan Ukraynaya çağırış: "ÜTT-yə şikayəti geri götürün"
"Qarabağ"ın baş məşqçisi ilə futbolçusu cəzalandırılıb
XİN sözçüsü: "Təəssüf ki, indiyədək heç kim bir milyona yaxın azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünün..."
Keçmiş arvadının qardaşlarının hücumuna məruz qalan kişi küçənin ortasında öldürüldü - Türkiyədə (FOTOLAR)
Vüqar Rəhimzadə: "27 sentyabr şanlı Qələbə salnaməmizin ilk günü kimi tarixə əbədi həkk olunub"
FHN-in 10 avtomobili və 50 nəfərlik heyəti Xankəndiyə yola düşüb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Xoşbəxtliyi azadlıq, azadlığı isə igidlik doğurur...
Azərbaycanda şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib
Türkiyə milli komandasının baş məşqçisinə yeni vəzifə verilir
İtkin düşən 2 tələbənin meyitinin tapılması Hindistanda aranı qarışdırdı - Tələbələr ayağa qalxdı, 47 yaralı var
Daxili İşlər Nazirliyinin şəhid hərbi qulluqçuları... - SİYAHI/FOTO
İki sabiq rəis məhkəmə zalında qandallandı - 1.8 milyonluq mənimsəmə