“Bir qurşaq, bir yol”a qarşı Hindistan-Avropa dəhlizi...
11-09-2023 [15:06]
Şahin CƏFƏRLİ
***
Dünən G-20 toplantısı çərçivəsində vacib bir anlaşmaya dair rəsmi açıqlama verildi. ABŞ, Almaniya, Fransa, İtaliya, Avropa Birliyi, Hindistan (Bharat), Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri yeni geoiqtisadi təşəbbüs barədə razılığa gəldiklərini elan etdilər. Bu dövlətlər arasında Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizinin (İndia - Middle East - Europe Economic Corridor / İMEC) yaradılması ilə bağlı Anlaşma Memorandumu imzalandı.
Çin liderinin Hindistandakı G-20 zirvəsinə qatılmaması güman ki, bu məsələ ilə əlaqədar idi.
İMEС-nin 2 ayrı dəhlizdən ibarət olması nəzərdə tutulur: Hindistanı Fars Körfəzi ilə birləşdirəcək Şərq dəhlizi və Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirəcək Şimal dəhlizi. İdeya bundan ibarətdir ki, mövcud dəniz və avtomobil nəqliyyatı marşrutlarını tamamlayacaq transsərhəd gəmi-dəmir yolu tranzit şəbəkəsi yaradılsın, dəmir yolu marşrutu boyunca elektrik enerjisi və internet kabelləri, eləcə də təmiz hidrogen ixracı üçün borular çəkilsin.
İMEC ötən il G-7 liderlərinin qəbul etdiyi İnfrastruktura Qlobal İnvestisiyalar üzrə Tərəfdaşlıq (PGII) təşəbbüsünün bir hissəsi olaraq düşünülür. PGİİ ABŞ tərəfindən Çinin “Bir qurşaq, bir yol” qlobal təşəbbüsünə kontr-proyekt kimi planlaşdırılıb. Gördüyümüz kimi, yeni dəhlizdə mərkəzi rol Çinin regional rəqibi və başqa bir qədim sivilizasiya olan Hindistana ayrılır. Əgər reallaşarsa, İMEC çərçivəsində Hindistanın Pakistan və İrandan yan keçməklə Orta Şərq və Avropaya çıxışı təmin olunacaq.
İMEC layihəsi mənə qədimlərdə mövcud olmuş və Hindistandan Avropaya uzanan “Ədviyyat yolu”nu xatırlatdı. Coşğun inkişaf erası arxada qalmış və getdikcə ciddi problemlərlə üzləşməkdə olan Çinin “İpək yolu”na paralel və ona rəqib kimi Hindistanın “Ədviyyat yolu” dirçəldilir, “Səma İmperiyası”na qarşı Bharat Cümhuriyyətinin qlobal geosiyasətdə və geoiqtisadiyyatda rolu yüksəldilir. ABŞ liderliyindəki Qərb öz növbəsində, polisentrik düzənin xaotik formalaşma dönəmi kimi qiymətləndirə biləcəyimiz hazırkı mərhələdə “Qlobal Cənub”un vacib komponentləri ilə tərəfdaşlığını və qarşılıqlı bağlılığını dərinləşdirməklə onun gələcəkdə Qərbə rəqib və alternativ qütb kimi ortaya çıxması perspektivini (bu cür perspektiv varsa) indidən əngəlləməyə çalışır. Belə bir alternativ qütbün yaranması üçün çox canfəşanlıq edən Rusiyanın hazırda qalibiyyətli çıxış ehtimalı olmayan bir keşməkeşin içində çabaladığını və ucuz xammal bazarı qismində tərəfdaşların iştahını qabartması xaricində əsla bir cazibə mərkəzi ola bilməyəcəyini xatırlatmaq da yerinə düşər. Bu baxımdan BRİKS, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi qurumların zaman-zaman Avropa Birliyi, NATO kimi inteqrativ birliklərə alternativ güc mərkəzi kimi təqdim olunmaları ciddiyyətdən və gerçəklərdən uzaqdır. Ən azı Çin və Hindistan arasındakı fundamental problemlər çözülmədən (bu isə qeyri-mümkün görünür) adı çəkilən qurumların blok məntiqi ilə inkişaf yoluna daxil olması imkansızdır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizi hələlik ideyadır və praktik müstəviyə proyeksiyası necə və neçə müddətə gerçəkləşəcək, maliyyələşmə mənbələri və mexanizmləri hansı şəkildə qurulacaq, bunlar məlum deyil. Aydın olan budur ki, layihə uzunmüddətli dövrə hesablanıb. İki ay ərzində adı çəkilən ölkələrin ekspert səviyyəsində təmsilçiləri toplaşıb, fəaliyyət planı hazırlamalıdır. Bu plan ortaya çıxdıqdan sonra daha konkret fikirlər söyləmək mümkündür.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Yığmanın baş məşqçisi: "Türkcə danışa bilmədiyim üçün üzr istəyirəm"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Rəsmi Afinanın Ankaradan 3 tələbi var, əvəzində isə... - Yunanıstanla Türkiyə arasında yeni danışıqlar başlayır
Kılıçdaroğlu İmamoğlunun dəyişiklik çağırışını ilk dəfə açıq tənqid etdi: "Bu, son dərəcə yanlış idi"
Türkiyə superliqası: futbolçunun halı qəfil pisləşib - Yunes Belhanda xəstəxanaya yerləşdirilib
"Beşiktaş" uduzdu
Qarabağ bölgəsində mina-tələlər zərərsizləşdirilir - VİDEO
Prezident İlham Əliyev ABŞ nümayəndə heyətini qəbul edib - Qarabağla bağlı hansı müzakirələr aparılıb? (YENİLƏNİB)
NATO: "Bəzi bölgələrdə Ukrayna qüvvələri Rusiyanın müdafiəsini aşıb"
Prezident İlham Əliyev BMT-nin Məskunlaşma Proqramının icraçı direktorunu qəbul edib - FOTO (Yenilənib)
Ermənilərın Qarabağda müsadirə olunan döyüş texnikası, silah və sursatları - Yeni SİYAHI
Türkiyə yığmasının yeni baş məşqçisinin köməkçisi bəlli oldu
Bakı və İrəvana tarixi həmlə ərəfəsində – Hikmət Hacıyev Armen Qriqoryanla nələri danışdı? (TƏHLİL)
Elçin Quliyevdən oğluna jest: Vardanyanın qoluna Məhəmməd Quliyev qandal vurub, yoxsa...* - FOTO
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"Hababam sinifi"nin "bacarıqsız"ı real həyatda da bacarıqsız çıxıb - Məşhur aktyor kafedə işləyir
Moldovanın sabiq Baş naziri İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb - MITN
Məşhur Abdullah Çatlının qızı və həyat yoldaşı ölümlə təhdid edilib - "Mənə dedi ki, səni zorlayaraq öldürəcəm"
Təhsil İnstitutuna yeni direktor əvəzi təyin olunub
Türkiyəli aktrisanın meyiti parkda tapılıb - İntihar, yoxsa...?
Xankəndi sakinləri ilə görüş keçirilib
Şirvanda “Anım Günü”: Vətən müharibəsi şəhidlərinin ailələri ziyarət olunub - FOTOLAR
Rəsmi Moskvadan Makronun "Rusiya və Azərbaycan şərik davranır" iddiasına reaksiya: "Görünür, İrəvan iqtidarını da aldadıblar"
Samanta Pauer Azərbaycana gəlib
FHN Xocalı şəhəri yaxınlığında səhra hospitalı quraşdıracaq - SOCAR isə yenə yanacaq göndərib (Yenilənib)
Həbsdə olan aktyor Rza Rzayev Ali Məhkəmənin iclasını gözləyir
Rəsmi Varşavadan Ukraynaya çağırış: "ÜTT-yə şikayəti geri götürün"
"Qarabağ"ın baş məşqçisi ilə futbolçusu cəzalandırılıb
XİN sözçüsü: "Təəssüf ki, indiyədək heç kim bir milyona yaxın azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünün..."
Keçmiş arvadının qardaşlarının hücumuna məruz qalan kişi küçənin ortasında öldürüldü - Türkiyədə (FOTOLAR)
Vüqar Rəhimzadə: "27 sentyabr şanlı Qələbə salnaməmizin ilk günü kimi tarixə əbədi həkk olunub"
FHN-in 10 avtomobili və 50 nəfərlik heyəti Xankəndiyə yola düşüb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Xoşbəxtliyi azadlıq, azadlığı isə igidlik doğurur...
Azərbaycanda şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib
Türkiyə milli komandasının baş məşqçisinə yeni vəzifə verilir
İtkin düşən 2 tələbənin meyitinin tapılması Hindistanda aranı qarışdırdı - Tələbələr ayağa qalxdı, 47 yaralı var
Daxili İşlər Nazirliyinin şəhid hərbi qulluqçuları... - SİYAHI/FOTO
İki sabiq rəis məhkəmə zalında qandallandı - 1.8 milyonluq mənimsəmə