12-03-2018 [11:08]
Məhəmməd Talıblı, iqtisadçı ekspert
Qədim mifologiyaya görə, IX əsrdə səlib yürüşünə çıxan öz qadının belinə "sədaqət kəməri” bağlayıb onun açarını onun boynundan asırmış. Məhz bu prosedurdan sonra arvadının ona xəyanət etməyəcəyinə əmin olub səfərə çıxarmış. Yeddi əsrlik yol gələn "sədaqət kəməri” XVI əsrdə maddiləşmiş forma aldı. Həmin kəmər hazırda İtalyanın muzeylərindən birində saxlanılır.
Əslində insanın müqəddəs dəyəri ifadə edən sədaqət simvolu təkcə muzey eksponatı olmalı deyil. Yaşantı olmalıdır. Düzdür, orada sədaqət intim münasibəti ifadə edən bağlılığı özündə ehtiva edir. Lakin, sədaqət bütün mənalarda şüurlu bağlılığa əsaslanırsa, buna güvənməyə doğrudan da dəyər. Sədaqət kor-koranə inam, tərsliyinə salıb bir yolu ömürlük yürümək öhdəliyi də olmalı deyil. Harada qırılacaqsa, orada dayanacsan. Harada dəyərlər dəyişəcəksə, orada qərarına yenidən baxacaqsan. Amma kiminsə acığına və ya konfortuna görə həyatını oda atmalısan ki, bunun "platonik sevgi” (Platonun konsepsiyası) olduğuna hamını inandırasan? Ölməlisən ki, qəhrəman desinlər? Lakin qəhrəmanlıq lazım olan yerdə də ölümü bəhanə etməli deyilsən.
Uzun illərdir bir siyasi cinahda təmsil olunanların yol gəldiyini diqqətlə təhlil edirəm. Yolun başında olanların bəzən başarsız olduqlarını, bəzən konyukturaya xidmət etdiklərini sezmək olur. Amma həmin siyasi çevrədə minlərlə saf və səmimi vətəndaşları özünə inandırmış bəzi liderciklərin davranışları məyusluq doğrur. Bəzi vətəndaşlarımız da siyasi liderlərlə ömürlük əhdi-peyman bağlaması kimi görünmələri onlarda daha çox siyasi fanatizmi möhkəmləndirir, nəinki siyasi sədaqəti ifadə edir. Bir papqası, bir də sədri olan partiyaya insan niyə bağlansın ki? Xalqın sözünü deyəcək qədər cəsarəti, siyasi fəhmi və intelekti olmayan liderə insan niyə ümid etsin ki? Burada heç bir siyasi sədaqətdən söhbət getmir. Şəxsi simpatiyaya görə siyasi sədaqət olar? Siyasi sədaqət eyni dəyərlərin seçimi, qərarların qəbulolunma legitimliyi və praktiki tərəflərin bölüşmək məsuliyyətini (mədəniyyətini) özündə ehtiva etməlidir. Bu mənada korafəhim bağlılığın və fanatikcəsinə itaətkarlığın sədaqət anlayışı ilə heç bir əlaqəsi olmadığını düşünürəm.
Zəmanənin dəyişən şərtlərinə uyğunlaşmanın zərurliliyi siyasiləri yeni axtarışlara və yeni birliklərə inteqrasiya etmələrinə imkan yaratmalıdır. Bəzi yalnış seçimlə bağlı "siyasi nigahlar” insanları inkişafdan saxlayan amilə çevrir. Siyasi sədaqət kor-koranə itaətkarlıq forması almağa başlayıb. Gerçək siyasi sədaqət rasional qərarvermə imkanı və onun elan edilən prisiplərə nə dərəcədə uyğunluğu ilə ölçülməlidir. Mən Azərbaycanda nə qədər istedadlı insan tanıyıram ki, hansısa dar siyasi maraq daşıyıcısı olan çevrələrdə istedadlarını məhv edir, özlərini "yandırırlar”. Özləri də şəxsi həyatlarından məmnun deyillər. Daha əvvəlki kimi həvəslə yazmırlar və oxumurlar. Mövcud şərtlər onların potensialını buxovlayır, şəxsiyyət kimliklərini əlindən alaraq onları ruhsuz varlığa çevrib. Sanki ümidsiz bir texnokratik robot şəklin alıblar. Rəsmi televiziyalarda hafiz hacıyevin savadlı formasıkimi çıxış edirlər, beynəlxalq tədbirlərdə mötədil və balanslı mütəxəssis obrazına girməyə çalışırlar, müxalif mediada isə demokrat libası geymiş əzabkeş kimi görünməyə can atırlar. Bu cür elastiklik onları təbii halından çıxarır. Süni və dəyişən obrazları onları rahat buraxmır. Maskalanmış davranış hər addımında belələrinə əzab verməlidir. Əgər etdiklərinin fərqindədirsə... Ən əsası odur ki, özü də bilir ki, özü deyil. Bəlkə bu yazıqların heç Qurani-Kərimin "Münafiqlər” sürəsindən xəbərləri də yoxdur.
Bəşər övladı səhv etməyin ona xas olduğunu bildiyi halda siyasi liderlərin bütün səhvlərinə dözür. Onun səhvdən xali olmadığını anladığı və gördüyü halda cəhənnəmin odunda özünü yandırmaqda davam edir. Amma həqiqətin açıq simasına üzünü çevirmir. Bütləşdirdiyi lideri daha çox əziz tutur, nəinki liderin də çətəri altına sığındığı ideologiyanı. Onun düşüncəsində bir lider axtarışı var. Bütləşdirdiyi liderin yalnışlıqlarının üstündən keçmək kimi az qala mənəvi öhdəliyin də çiyninə götürür. Amma liderinə yalnışları deyəcək qədər özündə cəsarət hissini görmür. Məhəmməd peyğəmbərin ibrətamiz bir fikri var: "Kim ki, peyğəmbərlərə inanırdı, onlar ölüb getdi. Kim ki, Allaha inanırdı, o, sağ-salamat və yerindədir.”
Dəyərlər sistemi və dəyişməz prinsiplər varsa, bu kifayət edir. O zaman insanlar onun qələbəsini hətta bir ömür boyu da görməyə bilərlər. Amma ondan usanmayacaqlar. Ona arxa çevirməyəcəklər. Zamana ehtiyacı olan ideologiya olduğunu anladığı üçün onun qələbəsinə qədər bütün acıları udub ləyaqətlə o günlərə kimi səbr edəcəklər. Yalançı küyə və asan qələbəyə səslədiyin kütlə isə səndən hər zaman qələbə təşnəsi üçün yorulduqlarını və X (iks) günü ilə bağlı hesab soracaqlar. İnsanlar cəmiyyətin hazırlanmasına və həmin ideyalar sisteminin aparıcı ideologiyaya çevrilməsi üçün edilən cəhdlərini belə bir insan ömrünə kifayət etməməsini də mümkün saymalıdırlar. Bu zaman belə onu tərk etmək ağlından keçməyəcək. Sadəcə ona hələlik özünün bəhrəsini verməyən bir ideoloji ağac kimi dərk edərək səbr edəcək. Onun formalaşma və məhsul verən dövrləri olduğunu anlayaraq təmkinli davranacaq. Sənin bir bağban olaraq hövsələsizliyin və ömrünün kifayət etməməsi səbəbindən meyvəni kal dərməyin də məqbul deyil. Sənin bu qeyri-peşəkarlığın yaxınlarının gözündə həmin ağacın bar verməyən ağac kimi tanınmasına şərait yarada bilər. Bu mərhələ insandan böyük olmağı və sanballı davranışı tələb edir.
Siyasi sədaqət ideologiyaya olmalıdır. Gəldi-gedər insanlar sənin ideologiyan deyil. Sənin sadaqətin insanların kollektiv şəkildə formalaşdırdıqları ideologiyalara olmalıdır. Yalnız mütərəqqi və doğub-doğulan sistemlərdə "sədaqət kəməri” bir qrup insanların və ya liderlərin deyil, insanlığın və ona xidmət edən ideologiyanın belinə bağlanmalıdır. Onda sən heç zaman məyus olmayacaqsan!
Qohumlarını vəzifəyə yığan sabiq nazir indidə belə danışır: "Qabiliyyəti, bacarığı olanı təyin etmək lazımdır, qohumları yox..." - VİDEO
Partiya sədri: "İstəyirlər ki, Rusiya ilə düşmən olaq" - MÜSAHİBƏ
“Ümumi təhsil müəssisələrində təhsil alanların qida təhlükəsizliyi barədə maarifləndirilməsi” adlı layihənin icrasına başlanıb
Keçmiş baş həkimlə şöbə müdiri yenidən hakim qarşısına çıxarılır
BMT rəsmisi: "Bizim əməkdaşları lüt soyundurublar..."
Nazir prezidenti "narkoman" adlandırdı, sərt cavab gecikmədi: "Get, Baş nazirin arvadının korrupsiyası ilə məşğul ol!"
ZİYANLI VƏRDİŞLƏR (IV YAZI)
Heyətə alınmayan Bonuççidən paylaşım - FOTO
Məşhur müğənni qəza törədib - FOTOLAR
Rusiya MN açıqladı: "Daha bir qəsəbəni ələ keçirdik"
İsrailin müdafiə naziri HƏMAS-ı hədələdi: "Artıq Rəfaha girməkdən başqa yol qalmır.."
ABŞ Qəzzaya havadan yardım atıb - 7 bağlama isə dənizə düşüb
Şeron Stoun: ""Kurtlar Vadisi"ndə ingiliscə bilən yox idi..." - Ssenari müəllifindən reaksiya (FOTOLAR)
Tuncay Şanlı istefaya göndərildi
Acun Ilıcanın sahibi olduğu komandanın arzusu "gözündə qaldı"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Hikmət Hacıyev: "COP29-un Bakıda keçirildiyi müddətdə dünyada hərbi əməliyyatlar dayandırıla bilər"
Bakıda və rayonlarda külək güclənəcək, yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
Bakıda 28 yaşlı qadını boğublar
Hacıqabulda 17 yaşlı qız qızılcadan ölüb
"Bakı Marafonu 2024"ün qalibləri müəyyənləşib
Buraxılış imtahanı: bir şagird və nəzarətçi zaldan qovuldu
Bu gün rezidenturaya imtahan keçirilib
Heydər Əliyev Mərkəzində “20 ilin sədası” adlı konsert proqramı keçiirlib - FOTOLAR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bakıda həkimi bıçaqlayıblar
"Real Madrid" 36-cı dəfə La Liqa çempionu olub
Ceyhun Bayramov Qambiyada Hakan Fidanla görüşüb
59 yaşlı kişi 67 və 58 yaşlı iki nəfəri güllələyib, daha sonra isə... - Şəkidə şok olay
Sabah Bakıda bu yollar bağlanacaq
Tovuz rayonunda zəlzələ olub
Prezident Türkiyə ilə bağlı daha iki qanunu təsdiqləyib
Xankəndi Şəhər Prokurorluğu yaradılıb - Sərəncam
Bakıda 58 yaşlı şəxs adam öldürüb
Nigar Köçərli: "Bu işlə məşğul olub milyonçu olmaq olmaz" - "Bir çox qadınlar kimi qır-qızıla üstünlük vermirəm"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İtaliya XİN: "Biz Ukraynaya qoşun göndərməyəcəyik"
"Beşiktaş" son saniyə qolu ilə qazandı
Müdafiə Nazirliyində 143 minlik mənimsəmə: general və keçmiş idarə rəisləri hesab verir - Məhkəmə prosesi
Rusiya ilə Azərbaycan arasında əlaqələr genişlənir - Baş nazirin müavinləri görüşüblər
Ərdoğandan Özəllə görüşü haqda ilk açıqlama: “Türkiyənin buna ehtiyacı vardı" - "Siyasətin yumşalmasını istəyirəm"
Naxçıvan Dövlət Universiteti haqda qərar imzalandı