03-10-2016 [15:19]
Fikrət Yusifov, Iqtisad elmləri doktoru, professor
Hökumət 2017 – ci il üçün Dövlət büdcəsinin göstəricilərini açıqlayıb. Gözlənildiyi kimi, gələn il üçün büdcə göstəriciləri cari ilin büdcə proqnozu göstəricilərindən həm gəlirlər və həm də xərclər üzrə az nəzərdə tutulub.
Bu günlərdə mətbuat səhifələrində növbəti ilin büdcəsində xərclərin azalması ilə bağlı geniş müzakirələr aparılıb, onların azaldılması tənqid hədəfi seçilsə də, nədənsə azalmaların kökündə nələrin dayandığı araşdırılmır.
Görünür, tənqid etmək məsələyə münasibətin daha "asan yoldur.” Əslində, burada aydın olmayan heç nə yoxdur.
Sadə bir misal. Ailə büdcəsinin gəlirləri azalanda, ailənin xərcləri ixtisar edilir. Dövlət səviyyəsində də belə olur.
Bu gün dünyanı bürümüş iqtisadi böhran səbəbindən dövlətin gəlirlərinin azaldığı bir şəraitdə, onun xərclərinin ixtisarı tam normal bir haldır. Bir mütəxəssis kimi bununla bağlı şəxsi mülahizəm isə ondan ibarətdir ki, növbəti il üçün bu xərclərin bir qədər də azaldılması daha doğru olardı.
Gələn ilin büdcəsində xərclərin bu şəkildə azaldılmasının əsas səbəbləri nədir? Hökumət nə üçün bu addımları atır?
Gəlin, bunun səbəblərini bir qədər araşdıraq.
2008-ci ildən başlamış və öz miqyası etibarilə keçən əsrin 30-cu illərinin "Böyük iqtisadi depressiyası” ilə müqayisə edilən iqtisadi böhran, dünya iqtisadiyyatında kifayət qədər ciddi təlatümlər yaratdı və bu prosses bu gün də davam edir. Bunun həqiqətən də belə olduğunu aidiyyatı beynəlxalq təşkilatların təqdim etdikləri hesabatlardan və vəziyyətlə bağlı onların verdikləri proqnozlardan çox aydın görmək mümkündür.Bu gün dünyada qlobal iqtisadi artım sürəti getdikcə zəifləyir. Beynəlxalq Valyuta Fondu bu məsələ ilə bağlı verdiyi proqnozları hər dəfə bir qədər də azaltmağa məcbur olur. Dünya iqtisadiyyatının nəhəngi olan ABŞ-da proqnozlaşdırılan iqtisadi artım əldə oluna bilmir.
Mütəxəssislər Çin və Hindistan iqtisadiyyatında gedən prosseslərdən kifayət qədər narahatçılıq ifadə edirlər. Cari ilin üçüncü rübündə bu iki nəhəng ölkənin neftə olan təlabatının gözlənildiyindən az olması ciddi düşünmək üçün əsasasdır. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı 2015-ci ilin sentyabr ayında 2016-cı il üçün dünya ticarətinin artım sürətini 3,9% proqnozlaşdırdığı halda, cari ildə bu göstəricini əvvəlcə 2,8%-ə və sonda 1,7%-ə endirdi. Hələ bu da son deyil, bu rəqəmin hesabat ilinin dördüncü rübündə bir qədər də azalacağı gözlənilir.
Dünya ticarətinin artım sürətini xarakterizə edən proqnoz göstəricinin bir ilin içərisində, ilin başa çatmasına hələ bir rüb qalmış 2,3 dəfə azalması nə deməkdir?
Qlobal iqtisadiyyatın müəyyən tərəflərini və onun özünü bütövlükdə xarakterizə edən bu faktlar gələn il üçün Dövlət büdcəsinin xərclərini azaltmaqla bağlı hökumətin atdığı addımların kökündə dayanan əsas səbəblərdir. Yaranmış vəziyyətdə hökumət çox haqlı olaraq ehtiyatlı davranır. Azərbaycan dünya iqtisadi müstəvisinin bir parçasıdır və bu müstəvidə baş verən prosseslərin ondan tamamilə yan keçməsi mümkün deyil. Ölkə iqtisadiyyatının real sektora transfer edilməsi yolunda son bir il ərzində ölkə Prezidentinin atdığı qətiyyətli addımlara və bunun nəticəsi olaraq iqtisadiyyatda baş verən müsbət meyllərə baxmayaraq, hökumət gələn il xərclərə maksimum qənaət etmək yolunu tutmaqla çox doğru seçim etmiş oldu.
Növbəti ilin büdcəsində xərclərin ixtisar edilməsini faciə hesab edənlər unutmasınlar ki, gələn il elə həmən büdcədə əmək haqlarının və təqaüdlərin artırılması üçün vəsait nəzərdə tutulub. Bu isə o deməkdir ki, dövlət iqtisadi böhrana və maliyyə çətinliklərinə baxmayaraq, bütün hallarda vətəndaşlarının qayğısını çəkmək seçimi edə bilir. Sosial xərclərin azalması isə vəsait çatışmazlığı ilə deyil, bu sferada aparılacaq əsaslı islahatlarla bağlı olan məsələdir. Hökumət gələn il bu sferadakı islahatlarla insanların məşğulluğunu maksimum təmin etmək istiqamətində daha ciddi addımlar atmağı nəzərdə tutur.
Sabah Bakıda bu yollar bağlanacaq
Tovuz rayonunda zəlzələ olub
Prezident Türkiyə ilə bağlı daha iki qanunu təsdiqləyib
Xankəndi Şəhər Prokurorluğu yaradılıb - Sərəncam
Bakıda 58 yaşlı şəxs adam öldürüb
Nigar Köçərli: "Bu işlə məşğul olub milyonçu olmaq olmaz" - "Bir çox qadınlar kimi qır-qızıla üstünlük vermirəm"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İtaliya XİN: "Biz Ukraynaya qoşun göndərməyəcəyik"
"Beşiktaş" son saniyə qolu ilə qazandı
Müdafiə Nazirliyində 143 minlik mənimsəmə: general və keçmiş idarə rəisləri hesab verir - Məhkəmə prosesi
Rusiya ilə Azərbaycan arasında əlaqələr genişlənir - Baş nazirin müavinləri görüşüblər
Ərdoğandan Özəllə görüşü haqda ilk açıqlama: “Türkiyənin buna ehtiyacı vardı" - "Siyasətin yumşalmasını istəyirəm"
Naxçıvan Dövlət Universiteti haqda qərar imzalandı
Əli Əsədov ƏƏSMN-lə bağlı yeni qərar imzalayıb
Onlar pensiyaya daha tez çıxacaq - Prezident “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
Prezident İlham Əliyev fərman imzalayıb
Yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
“Auto Azərbaycan” MMC barəsində araşdırmaya başlanıb
Daha 66 dərmanın qiyməti ilə bağlı qərar verildi
İŞIQ və QAZ XƏTLƏRİNƏ NEÇƏYƏ QOŞULMAQ OLACAQ? - Qiymətlər açıqlandı (Qərar + DETALLAR)
Avropa çempionatı: millilərimizin rəqibləri müəyyənləşib
Vilayət Eyvazov generalı özünə müşavir təyin edib - DİN-də növbəti dəyişiklik (FOTO)
Pakistanda sərnişin avtobusu aşıb: 20 nəfər ölüb
Şimali Koreya xaricdən tələbələrin ölkəyə girişinə icazə verdi
DEPUTATLAR TOPLANIR: hansı qanunlar dəyişir? - SİYAHI
Xaricdə oxuyan daha 62 nəfərin diplomu tanınmayıb - SİYAHI
Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyi Bakı-Novorossiysk şimal ixrac neft boru kəmərində təlim keçirib - FOTO
Rəsmi Moskva: "Makronun açıqlamaları təhlükəlidir" - "Rusiya əsgərləri ABŞ bazasına yerləşdirilir"
COP29.az vebsaytı istifadəyə verilib
İcra başçısını güllələyənlə bağlı daha bir qərar verildi
Türkiyə klubu zəlzələdə ölən futbolçunun pulunu ailəsinə ödəməyib
Gömrük Komitəsində əməliyyat: rəis istintaqa cəlb olunub (Yenilənib)
General Kərəm Mustafayev İranda - Hərbi əməkdaşlıq və...
Ceyhun Bayramov Qambiyaya gedib
Erməni mediası niyə qorxuya düşüb? - TƏHLİL
GÜRCÜSTANDAKI GƏRGİNLİYİN GÖRÜNMƏYƏN TƏRƏFLƏRİ: "Əliyev hər kəsə göstərdi ki, Putinlə anlaşmaq mümkündür"
ABŞ müdafiə naziri: "Qəzzada bizim əsgərlərimizə hücum gözləmirəm"
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
XİDMƏT RƏİSİ HƏBS OLUNUB - 2.2 milyonluq mənimsəmə ittihamı ilə
İlham Əliyev Polşa prezidentinə məktub göndərib - MƏTN
Növbədənkənar parlament seçkisi: nə vaxt olacaq? - Açıqlamalar