YENİDƏN ÇALXALANAN SURİYA və ya İSRAİLİN PLANI: nə baş verir? (TƏHLİL)
10-03-2025 [14:59]
Suriyada vəziyyət yenidən gərginləşib. Yayılan xəbərlərdə proses devrilmiş lider Bəşər Əsədə bağlı qüvvələrlə Əhməd əş-Şaraya sadiq yeni hökumət gücləri arasında döyüşlər kimi təqdim edilir, lakin məsələ bir qədər fərqlidir.
Hər şeydən öncə ələvi və nusayrilərin Əsədin devrilmə prosesində susub, o ölkədən qaçandan aylar sonra hərəkətə keçməsi məntiqsiz görünür.
Ələvilərin gec-tez Suriyada muxtariyyət, hətta müstəqillik iddiası ilə çıxış etməsi gözlənilirdi. Onsuz da Suriyada hakimiyyət dəyişikliyi fonunda ölkədəki ələvilər ciddi narahatlıq içində idilər. Ələvilərdən fərqli olaraq nusayrilər Əsəd ailəsinin ən sadiq tərəfdarları olub. Rejimin devrilməsi və Suriyanın yeni lideri Əhməd əş-Şaranın hakimiyyətə gəlməsi fonunda ələvi-nusayrilərin hədəfə gəlməsi an məsələsi idi.
Əslində, bunun ən təməl səbəbi əş-Şaranın radikal keçmişi ilə bağlıdır. İŞİD-in Yaxın Şərqdə yaratdığı qorxu və etdiyi qətliamlar, Əş-Şaranın bir dövr yollarının bu terror təşkilatı ilə kəsişməsi ələvi-nusayriləri narahat edirdi. Şara yeni konstitusiyada etnik və dini azlıqların hüquqlarının tanınacağını desə də, ələvilər buna inanmır.
Əş-Şaranı hərəkətə keçirən əsas məsələ isə bu ilin fevralında türkmənlər, kürdlər və ərəblərdən ibarət Suriya ələvilərinin ölkənin qərbindəki Uqarit bölgəsində muxtariyyət elan etməsi oldu. Ələvilərin muxtariyyət elan etdiyi Uqarit bölgəsi Suriyanın Latakiya və Tartus vilayətlərini əhatə edir. Bu vilayətlər strateji baxımdan çox mühümdür, çünki Suriyanın Aralıq dənizinə çıxışını təmin edir. Yəni Uqarit bölgəsinin muxtar olması Suriyanın Aralıq dənizinə çıxışını bloklaya bilər.
İndiki məqamda əsas sual isə ələviləri üsyana kimin sövq etməsidir. Əslində bir çox yerli-xarici ekspert Rusiya-İran faktorunu qabardır. Xüsusilə İranın ələvi qiyamının pərdəarxasındakı ölkə olduğunu iddia edir. Bu iddianı əsaslandıranların arqumenti isə dekabrın sonlarında Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidanın Dəməşqə ilk səfərində İranın ali rəhbəri Əli Xameneinin Suriya gənclərini “ayağa qalxmağa” çağırmasıdır.
İran ali rəhbərinin ələvilər üzərində nüfuzu yoxdur. Ümumiyyətlə, ələvilik şiəlikdən gəlsə də, xeyli fərqləri var. Bu mənada İrandan çox prosesin pərdəarxasında İsrailin olması daha realdır. Bunu ələvi qiyamının başladığı vaxt da təsdiq edir.
Qiyam yeni hökumətin cənubda druzi, şərqdə isə kürd separatizmi arasında sıxışdığı bir vaxtda başlayıb. Proses sabiq rejimlə yeni rejim arasındakı güc və sərvət mübarizəsi kimi görünsə də, regional dinamika daha çox diqqət çəkir.
İsrail regionun siyasi xəritəsini öz maraqları çərçivəsində tərtib etmək istəyir. Bu prosesi Qəzzada HƏMAS, Livanın cənubunda “Hizbullah”la mübarizə fonunda açıq-aydın gördük. Sıra Suriyadadır. Qeyd etdiyim kimi, İsrail Suriyanı zəiflətmək üçün cənubda druzi, şərqdə kürd, şimal-qərbdə isə ələviləri ayaqlandırır. Təl-Əvivin Suriyanı parçalayıb, ya da sırf zəiflətmək üçün belə bir plan irəli sürdüyünü zaman göstərəcək. Proses Suriya üçün heç də xoş deyil.
Turan Rzayev
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
“Avtozavod” 42 yaşlı şəxsi ürəyindən güllələyiblər
“Sabah”ı avrokubok oyunlarına kim aparacaq? - Berezutski postundan getdi, arxada isə böyük sirlər buraxdı
Tramp İran və israilə "Hesab edirəm, razılaşmanın vaxtı çatıb" mesajı verdi - Tehrandan müsbət cavab gəldi, Tel-Əviv isə XİN binasını vurmaqla "yox" dedi
İran səhərə yaxn İsraili yenidən raket yağmuruna tutub - 4 nəfər ölüb, yaralılar var
Netanyahu İranda rejim dəyişikliyinin anonsunu verdi: "Dini liderin öldürülməsi haqda..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xalq artisti Amaliya Pənahovanın məzarı ziyarət olunub - FOTOLAR
"İsrailin arxasında ABŞ və Avropa durur" - Pezeşkian
Təbrizi vuranın əli qurusun - Sərvaz Hüseynoğlunun şeiri
Sabah yağış yağacaq
Prezident İlham Əliyev Koreyanın yeni səfirini qəbul edib - FOTOLAR
İlham Əliyev Fələstin Dövlətinin səfirini qəbul edib - FOTOLAR
Mehriban Əliyevadan Milli Qurtuluş Günü ilə bağlı mesaj - FOTOLAR
İranın ali dini lideri video paylaşdı, ivrit dilində İsrailə mesaj verdi: "Çarəsiz qalacaqsınız"
ABŞ prezidenti hərbi paradda - FOTOLAR
İran və İsrail bir-birlərini vurur - Ölən və yaralananlar var
Putin 50 dəqiqəlik müzakirədə Trampa yeni təklif verib: "Bu, gözlənilməz nəticələr yaradacaq" - "İsrail və İran arasında vasitəçiliyə hazıram"
Prezident İlham Əliyevdən paylaşım - FOTO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
İSRAİL-İRAN MÜHARİBƏSİ ŞİDDƏTLƏNİR - Hər iki tərəf bir-birini "peşman" edəcəklərini deyir
Tramp: "Putinlə İsrail-İran müharibəsi ilə bağlı həmfikirik"
Ərdoğan Trampla İran-İsrail savaşı ilə bağlı müzakirə apardı: "Əlimizdən gələni etməyə hazırıq"
Ərdoğan İran prezidenti danışdı: "Bölgəni alovun içinə sürükləmək məqsədi güdürlər"
İsrail İranın 20-dən çox komandanını zərərsizləşdririb
İmişlidə 47 yaşlı şəxs güllələnib
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
Bakı –Təbriz–Bakı marşrutu üzrə reyslər təxirə salınıb
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda danışdı: "Ərazimizdən qonşu və dost İrana qarşı istifadə edilməsi mümkün deyil"
Jurnalistlərin övladları məzun oldu - FOTOLAR
İsraildə Ben Qurion hava limanı uçuşlara bağlanıb
"Azərbaycan özünü sanksiyalar altında olan qonşularına qarşı mümkün ssenarilərə hazırlayıb"
Azercell gənclər üçün “DataMinds” bootcamp layihəsinə start verir
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Sahil Babayevdən daha bir təyinat - Elnur İbrahimov da yola salındı
"Heç kim yeni bir Orta Dəhliz qurmaq fikrinə düşməməlidir" - Hikmət Hacıyevdən bölgəmizlə bağlı mühüm mesajlar
Polis “Son zəng”lə bağlı xəbardarlıq edib
Azərbaycan neftinin qiyməti daha 4 dollar qalxdı
İranda savaş: xarici ölkə vətəndaşları Azərbaycan vasitəsiylə təxliyə olunur - FOTOLAR
Bu gün “Son zəng”dir
İRAN İSRAİLƏ ARD-ARDA ƏKS ZƏRBƏLƏR ENDİRİR - İki qırıcı vurulub, pilot əsir alınıb, ölən və yaralananlar var (YENİLƏNİB)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İranda internetə məhdudiyyətlər qoyulub