Naxçıvan Dövlət Universiteti: modern ali təhsilin gələcəklə səslənən modeli - Cavadxan Qasımov yazır
14-09-2024 [10:30]
Cavadxan Qasımov,
Naxçıvan Dövlət Universitetinin dosenti,
İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru
***
İqtisadi inkişafın, artımın və hədəflərin olduqca mühüm göstəricilərindən birini də intellektual mülkiyyət və bu sahədəki münasibətlərin səmərəliliyi təşkil etməkdədir. Cəmiyyət üzvlərinin artan təlabatlarının qarşılanmasında, rifah göstəricilərinin yüksələn dinamikada təşəkkülündə, maddi istehsalla yanaşı, eyni zamanda, qeyri-maddi istehsal sahələrinin perspektivliliyinin daha da etibarlı təşəkkülündə məhz intellektual mülkiyyətin qorunması, ondan faydalı istifadənin yollarının müəyyən olunmasında və təbii olaraq, bu amildən sosial dayanıqlılıq və milli iqtisadiyyat üzrə məqsədyönlü istifadə imkanlarının yaradılması məsələlərinin olduqca zəruri əhəmiyyətini qeyd etmək yerinə düşər. Müasir dövrün tələbləri, çağırışları və reallıqları durmadan dəyişir, yenilənir və özündə daha mütərəqqi elmi əsaslara söykənmiş olan yanaşma istəyir. Bu mənada da, ardıcıl islahatlar öz məntiqi davamını təhsil sahəsində də qərarlaşdırmaqla, yeni dəyərlər müstəvisində özünü ifadə etmiş olur ki, bu sırada da, Naxçıvan Dövlət Universitetinin yeri, önəmi və rolu olduqca artmaqdadır.
Təcrübə göstərir ki, hazırkı inkişaf mərhələsində elmə söykənməyən, ona istinad etməyən, daha doğrusu, elmlə sintez təşkil etməyən təhsil heç bir nəticə verməz, heç bir məqsədyönlülük gətirməz və etibarlı dayaqları olan istiqamət almaz. Buna görə də, inkişaf etmiş ali məktəblərin təcrübələrindən yararlanmaq, bununla da, dünya təhsil ailəsinin bir üzvünə çevrilmək, bir model yaratmaq, bu potensialla yenidən beynəlxalq təhsil mühitinə inteqrasiya proseslərinə qoşulmaq olduqca mühüm tədbirlərin zəruri tərəflərini özündə əks etdirməkdədir. Naxçıvan Dövlət Universiteti, xüsusilə də, son beş ilə yaxın bir müddət ərzində istər tədris prosesləri ilə, istər elmi potensialın daha da möhkəmləndirilməsi ilə, istərsə də, hər iki istiqamət üzrə güclü təsisatların yaradılması ilə məhz həmin reallıqlar çərçivəsində özünü təsdiq etmişdir. Təbii olaraq, bu sahədə, elmi dövriyyəyə cəlb olunan mövzuların, ən aktual problemlərin və yanaşmaların məkan və ərazi fərqi olmadan dünya elminə vermiş olduğu töhfələrin olduqca mühüm əhəmiyyətini qeyd etmək olar.
Bu sahədə təkcə onu qeyd etmək yerinə düşər ki, Times Higher Education (THE) tərəfindən bəyan olunan 2024-cü il Impact Rankings göstəricilərinə görə, Naxçıvan Dövlət Universiteti SDG 2 - göstəricisində dünya üzrə 402-600-cü sırada yeri qazanıb və Azərbaycan universitetləri içərisində birinci olub. Buradan da aydın olur ki, Naxçıvan Dövlət Universiteti, dünya elminin, iqtisadiyyatının və nəzəri yanaşma keyfiyyətlərinin çoxistiqamətliliyinin təşəkkülündə spesifik xüsusiyyətlərinə görə fərqlənməkdədir.
Fikrimizi daha da əsaslandırmaq üçün qeyd etmək olar ki, Times Higher Education tərəfindən açıqlanan 2024-cü il Impact Rankings məlumatlarına görə, Naxçıvan Dövlət Universiteti yalnız SDG 2 göstəricisi üzrə deyil, eyni zamanda digər davamlı inkişaf məqsədləri üzrə də yüksək nəticələr əldə edib. NDU, SDG 3 – “Sağlamlıq və Yaxşılıq” üzrə dünyada 801-1000, SDG 4 – “Keyfiyyətli Təhsil” və SDG 7 – “Əlçatan və Təmiz Enerji” üzrə 601-800, SDG 10 – “Bərabərsizliklərin Azaldılması” və SDG 15 – “Torpaq Ekosistemlərinin Qorunması” üzrə isə 601+ sıralamasında yer alıb.
Aydın olduğu kimi, Naxçıvan Dövlət Universiteti, bütövlükdə, beynəlxalq tədris proseslərinə inteqrasiya olunarkən:
- elmin və tədrisin sağlam inteqrasiya olunması ilə;
- tibb sahəsindəki elmi araşdırmaların ardıcıllığı ilə;
- iqtisadiyyatın sahə strukturunun təşəkkülü ilə;
- sosial proseslərin əlaqəliliyi və dinamikliyi ilə;
- ekoloji təhlükəsizlik sahəsindəki faydalı araşdırmaları ilə daha mütərəqqi nəticələr ortaya qoymaqdadır.
Etibarlı qənaətə o zaman gəlmək olur ki, baş verən hadisələri, davam edən prosesləri, tənzimlənən siyasi və ictimai məsələləri yaxından izləmək, təhlil etmək, əsaslandırmaq mümkün olsun, onun gedişi və nəticələri barəsində dəqiq, dürüst və özünü təsdiq etmiş olan yanaşma ortaya qoymaq mümkün olsun. Bununla belə, əldə olunan hər bir nəticə, milli iqtisadiyyat, ixtisaslaşma, uzunmüddətli hədəflər və prioritetlər üçün olduqca əhəmiyyətli olsun. Milli prioritetlər içərisində mühüm tərəflərinə görə seçilmiş olan yanaşmalar, etibarlı elmi araşdırma mühitinin yaradılmasına təkan verməkdə, bu sahədə, kadr hazırlığının həyata keçirilməsi məsələlərini daha da sürətləndirməkdədir. Məhz Naxçıvan Dövlət Universitetinin Rektorunun sentyabrın 9-da Bakıda keçirilən Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin Forumunda iştirak etməsi də səmərəli elmi-araşdırma mühitinin yaradılması sahəsindəki məhsuldar ideya və təşəbbüslərin gerçəkliyə qovuşması sahəsində əhəmiyyətli addım olmuşdur. Qeyd etmək olar ki, 23 ölkədən 80-dən çox azərbaycanlı alimin qatıldığı tədbirdə 200-ə yaxın elm xadimi iştirak etməklə, məhz bu mühitin güclü dayaqlarının yaradılması diqqət mərkəzində olmuşdur. Artıq dünya elminə öz töhvələrini verən ali məktəbimizin rektoru, Elbrus İsayevin də qeyd etdiyi kimi, “Bu gün universitetlərin qarşısında çox mühüm vəzifələr var. Biz elmi-tədqiqat mühitini qısa vaxtda formalaşdırmalıyıq”.
Buradan da aydın olur ki, elmlə təhsilin vəhdəti özünü və malik olduğu resursları daha çox tələbələrin əlçatanlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi, daha çox:
- daha konkret hədəflər qarşısında araşdırmaçı və tədqiqatçı;
- dəqiqləşdirici, daha açıq və ifadəedici xüsusiyyətlərinə görə təhlilçi,
- tarixi və xroniki əsaslandırmasına görə nəzəriyyəçi;
- real gerçəkliklə düzgün əlaqələndirilməsinə görə təcrübəçi;
- daha müasir, çağdaş və alternativlik keyfiyyətlərinə görə innovativ;
- elmlə təcrübənin məqsədyönlü vəhdətinə görə yenilikçi;
- müəyyən olunan hədəflərdən tarazlı istifadəyə görə idarəedici dəyərlərə malik olması ilə tamamlanmış olan kimliklə müşayiət olunan mütəxəssislərin hazırlanmasına təminat verməkdədir.
Naxçıvan Dövlət Universiteti son beş ilə yaxın bir müddət ərzində reallaşdırmış olduğu mühüm göstəricilərdən biri də beynəlxalq əməkdaşlıqların yüksək dinamikada təşəkkülü ilə bağlı olmaqdadır. Geridə qalan illər ərzində dünyanın inkişaf etmiş və nüfuzlu ali məktəbləri ilə qarşılıqlı səmərəli əməkdaşlıqlarda olması, universitetimizin bu sahədəki nailiyyətlərinin əhatəsinin də genişlənməsinə zəmin olmuşdur. Bu sahədə, universitetimizin Qırğızıstan Respublikasının Bişkek Beynəlxalq Tibb İnstitutu ilə əməkdaşlığa başlaması mühüm əhəmiyyətinə görə seçilməkdədir. 6 sentyabr 2024-cü il tarixdə Türkiyənin İstanbul şəhərindəki Yeditəpə Universitetində başlayan “Türk Dövlətlərinin I Tibb Konqresi (II Tibbi Forum)” çərçivəsində Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə Qırğızıstanın Bişkek Beynəlxalq Tibb İnstitutu arasında ikitərəfli əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb.
Əldə olunan əməkdaşlıqlar üzrə imzalanmış olan anlaşmada tibb sahəsi üzrə:
- akademik heyət və tələbə mobilliyi;
- təcrübə mübadiləsi;
- birgə layihələrin həyata keçirilməsi;
- ortaq konqreslərin təşkili və.s kimi istiqamətlər öz yerini almışdır.
Xüsusilə, Naxçıvan Dövlət Universitetinin ərazisində inşasına davam olunan Texnologiyalar Parkının (Texnopark) qarşıdakı dövrlər ərzində elmi və təcrübi əhəmiyyəti olduqca yüksək olacaq. Texnopark, malik olduğu infrastruktur təsisatlarına, idarəetmə bölmələrinə, təsərrüfatçılıq xüsusiyyətlərinə, iqtisadi-sosial mahiyyətinə, elmi və təcrübi dəyərlərinə görə olduqca əhəmiyyətlidir. Texnopark, bütün bunlarla, ölkənin milli iqtisadiyyatı üçün aktual olan sənayeləşmə perspektivlərinin, əlverişli biznes mühitinin, dayanıqlı sosial siyasətin, eyni zamanda, əmək resurslarından səmərəli istifadə olunmasının optimal yollarının müəyyən olunmasına təminat vermiş olacaqdır. Eyni zamanda, elmlə sənayenin, sənaye ilə infrastrukturun, infrastrukturun isə bütövlükdə iqtisadiyyatla tamamlanmasının bütöv, tam və dolğun ifadəsi məhz Texnoparkla mümkün olacaqdır. İqtisadiyyat isə bütün tərəflərinə görə insan amili üzərində qurulub, onun fəaliyyətini, maraq və mənafeyini, artmaqda olan təlabatların miqyasını, həmçinin onun qarşılanma mexanizmlərini özündə əks etdirməkdədir. Deməli, Texnopark, həm də insan amilinin müdafiə olunmasında, onun mütəxəsis və ixtisaslı kadr olaraq, formalaşmasında, müasir iqtisadi tələblərin və çağırışların səsləşməsini təmin edən ideyaların və təşəbbüslərin mərkəzini təşkil etmiş olacaq. Nəzərə alsaq ki, dar mənada, Texnopark quruculuğu proseslərində və geniş mənada, bütövlükdə, iqtisadiyyatın formalaşmasında da insan özü iştirak etmiş olur, onda belə qənaətə gəlmək olar ki, həm Texnopark, həm də iqtisadiyyat insanın özünün özünü qoruması, formalaşdırması və peşəkarlığının təmin olunmasıdır.
Beləliklə, Naxçıvan Dövlət Universitetinin uzunmüddətli hədəflərinə yuxarıda qeyd olunan mühüm meyarlarla, tələbəyönümlü təhsil sahəsində davamlı islahatları uğurla davam etdirən ali təhsil müəssisəsidir. Yaxın, orta və uzunmüddətli hədəflərini qətiyyətlə reallaşdırmağı qarşısına məqsəd qoyan universitetimiz bütövlükdə, ölkənin milli təhsilinin inkişafında həlledici mərhələni təşkil etməkdədir. Məhz bununla da, yeni perspektivlər və uğurlar əldə olunacaq.
53 yaşlı Aygün Kazımova indi də belə "vid"də ortaya çıxdı - FOTOLAR
Agentlik sədri özünə 145 min manatlıq xidməti maşın alır - FOTO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Zelim Tçkayev "Böyük Dəbilqə"də qızıl medal qazanıb
TƏBİB-in "Tender" şöbəsi"nə təyinat olub
Dünya çempionatı: idmançılarımız təltif edilib
"Qızın qəza törədib" adıyla 88 yaşlı qadını aldadan şəxs qandallandı
XİN-dən Paşinyanın iddialarına cavab geçikmədi
İlham Əliyev İspaniya Kralına məktub göndərib - MƏTN
Niderland Azərbaycana qarşı daha iki qətnamə qəbul edib - Rəsmi Bakıdan sərt reaksiya
Azərbaycan neftinin qiyməti 81 dollara çatır
Tovuzda avtomobil qaçıran keçmiş məhkum tutulub
Xəzər dənizində zəlzələ olub
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Mesut Özil "Qarabağ"ın bazasında - VİDEO
Arkadi Gukasyan, Bako Sahakyan, Davit Babayan, David İşxanyan və... - Onlar barədə yeni qərar çıxarıldı
Serbiya lideri: "Ərdoğan ailəmdən kim xəstələnsə, dərhal zəng edər..." - "Türkiyə Balkanlarda ən böyük gücə sahibdir"
Bakı şəhər Mənzil-Kommunal Təsərrüfatı Departamentinin daha bir tenderi ləğv edilib
Sahibə Qafarova Özbəkistan Ali Məclis Senatının sədri ilə görüşüb
Növbəti 4 gün ərzində havanın temperaturu 5-10 dərəcə enəcək
Qəzza yenidən vurulub - 21 fələstinli həlak olub
İcra başçısının xanım müavininin vəzifədən azad olunma səbəbi bilindi - Cinayət işi açılıb
Türkiyə ilə Serbiya arasında 11 yeni sənəd imzalanıb
Sabiq baş həkim azadlığa buraxıldı
“Zirə” – “Araz-Naxçıvan” oyununun vaxtı açıqlandı
Dövlət Komitəsinə səlahiyyət verildi - Hökumətdən qərar
Lavrovdan İsrailə xəbərdarlıq: "Əgər İrandakı nüvə obyektlərinə zərbə olarsa..." - Rusiya XİN başçısı "Yaponiya dərsini unudub" dedi
Sənətçilər şikayət elədi, nazirlik araşdırmaya başladı - Qalmaqal
Kamal Kılıçdaroğlu: "Yox, prezidentliyə daha namizəd olmayacam"
Leyla və Arzu Əliyevalar Qəbələdə gənclərin ekoloji düşərgəsinin qonağı olub - FOTOLAR
Almaniya kansleri Türkiyəyə gəlir
Naftalan İcra Hakimiyyətinə xəbərdarlıq olunub - 349 minlik qalmaqal
AFFA İntizam Komitəsi daha üç komandaya texniki məğlubiyyət verib
Deputat: "Bələdiyyələrin əksəriyyətinin dövlətə borcu var və ya hesabları bağlıdır"
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
PUTİN AŞQABADDA MÜHÜM MESAJ VERDİ: "Yeni dünya nizamı və güc mərkəzləri formalaşır"
ÖLKƏYƏ QAYTARILMAYAN XARİCİ VALYUTALAR... - Əli Əsədov rəsmiləri topladı, yei tapşırıqlar verdi
Rusiya üçün ən ağır ay: hər ay 30 min əsgər toplanır, döyüşlərdə ölüm çoxalıb - Ukrayna itkilərini ABŞ-dan gizlədir