Prezidentin çıxışında möhtəşəm detal – 200 milyon əhalisi olan “dövlət”... (TƏHLİL)
16-02-2024 [17:26]
44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi və lokal xarakterli antiterror tədbirləri fonunda Azərbaycan 30 illik işğala və 200 illik separatizmə son qoydu. Prezident İlham Əliyevin fevralın 7-də növbədənkənar prezident seçkiləri zamanı Xankəndidə səs verməsi də özünün dediyi kimi, “erməni separatçılarının tabutuna vurulan son mismar idi”.
Bakının separatizmə və işğala son qoyması xarici siyasi kursunun dəyişməsini zəruri edirdi, çünki 30 ildən artıqdır ölkənin xarici siyasət kursu Qarabağın işğaldan azad edilməsi üzərində qurulmuşdu. Prezident İlham Əliyev fevralın 14-də keçirilən andiçmə mərasimində rəsmi Bakının yeni xarici siyasət kursunu elan etdi. Belə ki, dövlət başçısı çıxışı zamanı “Biz beynəlxalq təşkilatlarla bağlı bundan sonra da öz addımlarımızı atacağıq, ilk növbədə, Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritetdir” dedi.
Əliyev fərqindədir ki, hazırda bizə yaxın iki qütb, güc mərkəzi var: Qərb və Rusiya. Təbii ki, ABŞ, Çin kimi güc mərkəzləri də mövcuddur, lakin regiona uzaqlığı səbəbindən bunları çıxdaş etmək olar. İndiki məqamda Azərbaycan nə Qərbi, nə də Rusiyanı seçmək istəyir, əvəzində iki qütb arasında manevr imkanlarını genişləndirmək, daha güclü mövqe tutmaq üçün öz cəbhəsini qurur.
Bakının TDT-yə fokuslanmasının digər səbəbi də KTMT və NATO-nun gələcəyinə dair məyusedici proqnozlardır. Bakı yeni nizama uyğun hərəkət etmək istəyir və indidən uzaqgörən siyasət yürüdür. Daha dəqiq desək, gələcəkdə yaranacaq ehtimal güc boşluğunu TDT ilə doldurmaq istəyir.
Təbii ki, bu, uzun bir prosesdir və ehtimal təzyiqlər istisna deyil. Buna görə Azərbaycan hələlik həmin güc mərkəzlərini qıcıqlandırmaq və diqqətləri üzərinə çəkməmək üçün əməkdaşlıq və adminstrativ məsələlərə fokuslanır. Əliyevin çıxışında qeyd etdiyi “Bu, bizim üçün əsas beynəlxalq təşkilatdır, çünki bu, bizim ailəmizdir. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır” sözləri də bundan xəbər verir.
Ümumiyyətlə, Türk Dövlətləri Təşkilatı və ya digər adı ilə “Turan birliyi” türk dünyasında reallaşması üçün çalışılan bir hədəfdir. Xüsusilə SSRİ-nin parçalanması və 5 türk respublikasının müstəqillik əldə etməsi ilə bu, siyasi motiv qazanıb. TDT-nin yaranması və təşəkkülündə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin xidmətləri misilsizdir.
Azərbaycan həm də TDT-nin siyasi ideologiyasını təqdim edir. Yəni Bakının TDT-yə baxışı heç də klassik turançılıq ideologiyasına əsaslanmır. Azərbaycan qarşılıqlı iqtisadi, diplomatik, mədəni, dini əlaqələrin genişlənməsi, əməkdaşlıq perspektivlərinin artırılması, habelə mümkün variantda siyasi və hərbi güc halına gəlməsini prioritet hesab edir. Yəni klassik turançılıqda qeyd edildiyi kimi, başqa ölkələrə ərazi iddiası irəli sürmək ya da həmin ölkələrdə yaşayan türk xalqını ayağa qaldırmaq kimi destruktiv yanaşmalar siyasi kursa daxil deyil.
Bakının TDT-yə yanaşmasını “Neoturançılıq” adlandırmaq olar . Yəni ümumilikdə təxminən 200 milyon əhalisi olan türk dövlətləri bir alyansda birləşməli, lakin bu alyans regiona təhdid yaratmamalı, daha çox təhlükəsizliyi özündə ehtiva etməlidir.
Əliyevin “Bu, böyük coğrafiyadır, böyük ərazidir, böyük hərbi gücdür, böyük iqtisadiyyatdır, təbii sərvətlərdir, nəqliyyat yollarıdır, gənc əhalidir, artan əhalidir və bir soydan, kökdən olan xalqlardır. Bundan güclü birlik ola bilərmi? Əlbəttə ki, yox. Biz müştərək səylərlə elə etməliyik ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı qlobal arenada önəmli aktora və güc mərkəzinə çevrilsin. Buna biz ancaq birlikdə nail ola bilərik” sözlərini ümumi yol xəritəsi hesab etmək olar.
Yəni konkret coğrafiya var və bu coğrafiyada bir hərbi güc yaranmalı, iqtisadi baxımdan bu gücün davamlılığı qorunmalı, təbii sərvətlər əsasında iqtisadiyyat ayaqda qalmalı, nəqliyyat infrastrukturla şərqdən qərbə tranzit, ticarət təmin edilməli və gənc, dinamik artan türk xalqı ilə gücün gələcək nəsillərə ötürülməsi reallaşmalıdır.
Nəticə etibarilə Bakının xarici siyasi kursunda bu siyasi coğrafiyaya ağırlıq verməsi Azərbaycanın önündə yeni perspektivləri aça bilər.
Turan Rzayev
MİA.AZ
Braziliyada güclü sel: 8 nəfər ölüb, 21 nəfər itkin düşüb
Çempionlar Liqası: alman komandası PSJ-ni devirdi
AVRO-2024: məşhur qapıçı "ofsayd"da saxlanıldı
Blinken Qəzza ilə İsrail arasındakı sərhəd qapısı ilə yəhudi qəsəbəsini ziyarət edib - FOTO
Paşinyan: "Delimitasiya prosesi mümkün qədər tez aparılmalıdır" - "Sərhəddə Müdafiə Nazirliyinin postları olmayacaq"
TFF-dən seçki açıqlaması: "İstəsələr belə, xeyri yoxdur" - "60 gündən tez seçki ola bilməz"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
FED yeni qərarını açıqladı
İsrail ordusu Nusayrat düşərgəsinə hücum edib - 1 ölü, 5 yaralı var
Lənkəran Regional Elmi Mərkəzində “Şəkinin ədəbi-mədəni mühiti və folklor” mövzusunda tədbir keçirilib - FOTOLAR
İşə düzəltmə və... - İcra başçısının adı sensasion məhkəmə işində hallandı: "134 mini və 20 min manatı ona verdim..."
Qazaxıstanda Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqları keçiriləcək - Tokayev anons verdi
Məhkəmə Qubad İbadoğlu haqqında daha bir qərar verdi
Prezident İlham Əliyev BMT Baş katibinin köməkçisini qəbul edib
Yeni nazirdən növbəti dəyişiklik - İdarə rəisi vəzifədən azad edildi, "İstintaq"ın rəis müavininə yüksək vəzifə verildi
Netanyahu yenə meydan oxudu: "Ora girəcəyik, başqa yolumuz yoxdur" - "Məhkəmənin qərarı bizim üçün yox hökmündədir"
Silahlı şəxs saxlanılıb - Hədə-qorxu gəldiyi üçün
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
Könül Mehtiyeva Avropa çempionatının finalına təyinat alıb
VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu: İlham Əliyev çıxış edib (TAM MƏTN, FOTOLAR)
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Baş direktor, müavini və şöbə müdiri... - Səhiyyə sahəsində yeni əməliyyat olub, saxlanılanlar var (ADLAR, Yenilənib
Bakının Nizami rayonunda dərəbəylikdir - İcra Hakimiyyətindən xəbərə reaksiya (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
Prezident İlham Əliyev Zuhair Əlhartini ilə görüşüb (Yenilənib)
Türkiyədə 1 Mayla bağlı gərginlik: aksiyaçılarla polis toqquşdu, yaralılar var - FOTOLAR
İYİ Partiyada təhvil-təslim oldu - Akşener siyasətlə vidalaşıb
Türkiyə ordusu İraqda daha iki terrorçunu zərərsizləşdirib
İlham Əliyev Rusiyanın Baş ravvinini qəbul edib -FOTO
İlham Əliyev TDT-yə üzv və müşahidəçi dövlətlərin dini rəhbərlərindən ibarət nümayəndə heyətini qəbul edib (Yenilənib)
Kəlbəcərdə qəza: Türkiyə vətəndaşı ölüb
Ceyhun Bayramov UNESCO rəsmisi ilə müzakirə aparıb
İsrail prezidenti Blinkendən məhkəmə işinə görə kömək istədi - Dövlət katibi isə HƏMAS-ı günahlandırdı
İordan çayının qərb sahilində daha 20 fələstinli həbs olunub
"Fənərbağça"nın bosniyalı ulduzu: "Çempionluqla bağlı basqılara tab gətirə bilmirəm"
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini azaltdı: kredit faizləri necə olacaq?
Nigar Rüstəmli yeni vəzifəyə təyin olunub
Milli Məclsin daha bir deputatının mandatına xitam verilir
Dövlət Komitəsinin məsul şəxsinin oğlu qandallandı - Sensasion əməlinə görə (Yenilənib)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
İstanbul su problemi təhlükəsindən xilas olub