Ərdoğandan 10 il sonra bir ilk – Mehriban düşmənlər barışır (TƏHLİL)
01-02-2024 [16:10]
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Misirə səfər edəcək. Yaxın Şərqdə baş verən son hadisələr fonunda bu səfər diqqət çəkir. Türkiyə prezidentinin bu səfəri son 10 ildə ilkdir. Bu baxımdan səfəri tarixi hadisə kimi qiymətləndirmək olar. Ümumiyyətlə, iki ölkənin münasibətlərinin pisləşməsi “Ərəb baharı” adlanan etiraz dalğası dövründə başlayıb.
Belə ki, 2011-ci ilin fevral ayında Misirin o vaxtkı lideri Hüsnü Mübarəkin 29 illik hakimiyyətinə son qoyuldu. 2012-ci ilin iyununda keçirilən seçkilərdə Azadlıq və Ədalət Partiyası qalib gəldi və yeni prezident Məhəmməd Mursi oldu.
Mursinin prezidentlik dövrünü Misir-Türkiyə münasibətlərinin qızıl dövrü adlandırmaq olar. Lakin onun hakimiyyəti uzun çəkmədi. 2013-cü ildə Misirdə “Təmərrüd” (Üsyan) adı altında birləşən qruplar Mursiyə qarşı kütləvi etirazlar təşkil etdilər. 2013-cü il iyulun 3-də o zamankı Baş Qərargah rəisi Sisinin rəhbərlik etdiyi Misir ordusu hakimiyyəti ələ keçirdi.
Əbdülfəttah Sisin hakimiyyətə gəlməsi Türkiyə-Misir münasibətlərini pisləşdirən nüans oldu. Misir rəhbərliyinin Türkiyə səfirini “persona non qrata” elan etməsi isə iki ölkə münasibətlərini daha da gərginləşdirdi. Rəsmi Ankara səfirin “persona non qrata” elan edilməsinə analoji addımla cavab verdi. Beləliklə, Ankara ilə Qahirə arasında münasibətlər müvəqqəti işlər vəkilləri ilə təmsilçilik səviyyəsinə endi.
2013-cü ilin yayından etibarən Türkiyə hökuməti həm Misirin yeni rəhbərliyini, həm də baş verənləri çevriliş kimi qiymətləndirməyən Qərb ölkələrini sərt tənqid etməyə başladı. Münasibətlərdəki gərginlik xarici siyasətdə də hiss edilirdi. Liviya, Şərqi Aralıq dənizi məsələlərində Qahirə və Ankara əks mövqelərdən çıxış edir, hətta Liviyadakı vətəndaş müharibəsi fonunda birbaşa olmasa da, proksilər səviyyəsində hərbi gərginliyə belə gedilirdi. Bu baxımdan indiki məqamda Ərdoğanın Misirə səfər etməsi on ildən çoxdur kəsilən əlaqələri bərpa etmək baxımından olduqca vacibdir.
Əslində, son illərdə iki ölkə arasında müəyyən yumşalmalar hiss edilirdi. Misal üçün 2019-cu ilin noyabrında Türkiyə dənizdəki yurisdiksiya barədə Liviya ilə müqavilə imzaladı və bu barədə BMT-yə məlumat verildi. 2020-ci ilin avqust ayında isə bununla bağlı Yunanıstan və Misir arasında razılaşma əldə olundu. Bu müqavilədə Misir Türkiyənin bəzi bölgələrlə bağlı arqumentlərini anlayışla qarşıladı. Misirin bu jestinə Türkiyə tərəfi keçmiş xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu vasitəsilə məmnunluğunu ifadə etdi.
2020-ci ildə qarşılıqlı yumşalma siqnalları veriləndə iki ölkənin kəşfiyyat qurumları arasında əlaqə olduğu açıqlandı. Ankara və Qahirə qarşılıqlı jestlər edərək beynəlxalq təşkilatlarda bir-birini bloklamağa son qoymağa başladılar. Ən konkret addımlardan biri bu oldu ki, 2020-ci ildə Türkiyə Misirin NATO iclaslarında iştirakına qarşı vetosunu geri götürdü.
Həmçinin Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qətərin paytaxtı Dohada keçirilən futbol üzrə Dünya Çempionatının açılışında Misir Prezidenti Əbdülfəttah Əs-Sisinin əlini sıxdı.
Bütün bunları göz önündə tutsaq deyə bilərik ki, Türkiyə Prezidentinin Misirə səfəri həm münasibətlərin normallaşması, həm də Qəzzadakı fələstinlilərə yardım və müharibəyə son qoymaq üçün atılacaq addımlara yönələcək.
Qəzzadakı vəziyyət və ümumilikdə müharibə hər iki ölkəni narahat edir. Bu baxımdan tərəflərin sülh istiqamətində ortaq addımlar atmaq, müəyyən məsələlərdə İsrailə təzyiqlər etmək və Qərbində dəstəklədiyi iki dövlət modelini tətbiq etmək kimi məsələləri müzakirə etməsi istisna deyil.
Turan Rzayev
MİA.AZ
Bu gün magistraturalara qəbul imtahanı keçirilib (Yenilənib)
Sabah isti hava olacaq
Zaqatalada çayxana sahibi blçaqlanıb
Ağdamda daha bir mina partlayışı: yaralı var
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Şair-publisist Namiq Hacıheydərli vəfat edib
Bilik və bacarığını nəticəyönümlü fəaliyyətə çevirən müəllim... - Yeni layihə (FOTOLAR)
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycanın mülki əhalisi, demək olar ki..."
Abşeronda içki məclisində dava: dost dostunu öldürdü və...
ALİ MƏHKƏMƏ HAKİMİNDƏN ŞOK HƏRƏKƏT: evində canına qıyıb
“Toplum TV”nin daha bir əməkdaşı saxlanılıb? - DİN-dən açıqlama
Prezident İlham Əliyev daha bir sərəncam imzalayıb
PREZİDENT ONLAR HAQDA SƏRƏNCAM İMZALADI - Siyahı
Rektordan maraqlı təyinat - ”Mercedes-Benz"in keçmiş işçisini özünə müşavir götürüb
ANAMA-nın əməkdaşı Şuşada minaya düşüb - 3 qurum birgə məlumat yaydı
Laçının Sus kəndinə 59 ailə köçürülür - Püşk atıldı (FOTOLAR)
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Azərbaycan nefti 2 dollara yaxın bahalaşıb
DEPUTATA SUİ-QƏSD İŞİ: "Fazil Mustafanı dini çıxışlarına görə cəzalandırmaq istəyirdik" - Məhkəmə prosesi
"Azəriqaz" İB-də ikibaşlı oyun: imtahandan keçən xanıma ögey münasibət etiraz doğurdu, qurum rəsmisi reaksiya verdi
İTV-də dəyişiklik - Aparat rəhbəri Baş direktor müavini təyin olunub
Salyanda avtomobil və mal oğrusu tutulub
Xankəndidə silah və sursatlar aşkarlanıb
Bakcell ilə innovasiya dövrü başladı - FOTOLAR
Prezident Ərdoğanın ABŞ-a səfəri təxirə salınıb - Açıqlama
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Qalatasaray" 3 xalı 3 qolla qazandı
Nazir xidməti maşınında qəzaya düşüb
Prezident İlham Əliyev Almaniyadan Vətənə dönüb - FOTOLAR
İlham Əliyev Almaniyada: Kanslerlə birgə mətbuat konfransı keçirildi - "Əslində, sualınız təəccüb doğurur, çünki..." (FOTOLAR)
Bakının Nizami rayonunda dərəbəylikdir - FOTOLAR
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri bağda gəzişərək səmimi söhbət ediblər - FOTOLAR
SƏRHƏDLƏR DƏQİQLƏŞDİRİLiR: nəzərdə tutulan işlərin 35 faizi görülüb
ƏƏSMN-in strukturunda müdir dəyişikliyi olub - Regional idarələrdə kimlərə vəzifələr verilib?
AFFA İntizam Komitəsi "Qarabağ" klubunu cərimələyib
Böhran İdarəetmə Qrupu layihəsinin ilk simulyasiya testi uğurla başa çatdı - VİDEO, FOTOLAR
İLHAM ƏLİYEV BERLİNDƏ TƏDBİRDƏ: "Beləliklə, biz çox məsuliyyətlə davrandıq və..." - FOTOLAR (Yenilənib)
Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - FOTOLAR
Nazim Quliyev həbs olunub - Səbəb
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
Rusiya müdafiə naziri: "ABŞ Ukraynadakı münaqişəni bilərəkdən uzadır" - "Rusiya bu cür təhdidlərdən çəkinən deyil"
Keçmiş rektor yenidən hakim qarşısına çıxarıldı
Pərviz Şahbazov Biləsuvarda vətəndaşları qəbul edib