“Misli” qanunları kobud şəkildə tapdalayır – Bəs buna niyə göz yumulur?
29-11-2023 [10:22]
“Misli” üçün sadə insanların pullarını əlindən almaq necə önəmlidirsə, Azərbaycan qanunlarının tələblərini qorumaq, onlara əməl etmək də o qədər əhəmiyyətsizdir...
Azərbaycan Respublika ərazisində reklam fəaliyyəti ilə bağlı məsələlər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 15 may 2015-ci ildə imzaladığı qanunla tənzimlənir. Deməli, həm reklam verənlər, həm də reklamları nümayiş etdirənlər bu qanunun tələblərinə əməl etməli, onun tapdamamalıdılar. Bəs reallıqda vəziyyət necədir? Onlar buna əməl edirlərmi? Qısaca bir araşdırma apardıqda bunun belə olmadığını görürük.
Xüsusiylə də Azərbaycan ərazisində rəsmi və qeyri-rəsmi qumarı təbliğ etməklə məşğul olan, xüsusiylə də maddi imkanları aşağı olan insanları qumar oynamağa sövq etməyə çalışan “Misli”nin fəaliyyətini izləyəndə bunu görmək mümkündür. “Misli”nin reklamlarına günümüzdə hər yerdə rast gəlmək olar. İnsanların sıx toplaşdığı yerlərdə “Poz-qazan” masasının ətrafında daim qələbəlik yaşanır.
Mütəlif bərli-bəzəkli reklamlarda insanlara qumar oynamağa, guya bəxtini sınamağa çağırışları ünvanlanır. Maddi imkanları da iradəsi kimi zəif olan insanlar problemlərdən çıxış yolunu bundan görür, üz tuturlar “Misli”nin “poz-qazan” masalarına və məntəqələrinə.
Bu yazımızda “Misli”nin reklam fəaliyyəti zamanı yol verdiyi qanun pozuntularına diqqət çəkməyə çalışacağıq.
Reklam nədir? Qanunda belə göstərilir: Reklam istehlakçısının diqqətini reklam obyektinə müxtəlif vasitə və üsullardan istifadə olunmaqla istənilən formada cəlb etmək, marağını formalaşdırmaq və saxlamaq, əmtəəni bazarda tanıtmaq və satışını stimullaşdırmaq məqsədi ilə yayımlanan məlumatdır.
“Misli”, yəni bu əmtəə nişanını Azərbaycan bazarında yaymağa çalışan “Azərlotoreya” istehlakçıların diqqətini özünə cəlb etmək, satışını stimulaşdırmaq üçün bütün vasitələrə əl atır. Təəssüflər olsun ki, bunun üçün şəhidlərin ailələrindən istifadə etməkdən belə çəkilmir.
Xatırlayırsızsa, uzun müddət televiziya ekranlarında şəhidlərin həyat yoldaşlarının Türkiyədə təhsil alan övladları ilə İstanbulda görüşməsi və bu görüşün “Azərlotoreya” tərəfindən maliyyələşdirilməsi barədə reklam çarxları təqdim olundu. Adam bu görüntüləri izləyərkən xeyli təsirlənirdi. Bir ananı övladına qovuşdurmaq savabdır. Bir şəhid ailəsini sevindirmək, qəlbi sınıq insanları sevindirmək ikiqat savab əməldir. Amma bunu reklam etmək, onların simalarını təbliğar vasitəsinə çevirmək, ana və övladlarının hissləri ilə oynamaq hansı mənəvi çərçivəyə sığır?!
Özü də bu tədbirlərin adını “Əmanətə sədaqət” qoymuşdular. Məqsəd həqiqətən sədaqətli davranıb, mənəvi borcdan çıxmaqdısa, nə üçün bunu reklam kampaniyasına çevirib, səhər-axşam televiziyada, kütləvi-informasiya vasitələrində nümayiş etdirirdilər? “Sağ əlin verdiyini sol əl bilməməlidir” deyiblər. “Azərlotoreya”nın şəhidlərin həyat yoldaşlarını Türkiyədəki tələbə övladları ilə görüşdürməsini, Novruz bayramı ərəfəsində sınıq qəlbləri sevindirməsini el-aləm bildi. Bunun adı “Əmanətə sədaqət” yox, şəhidlərin ruhunun incidilməsi, onların övladlarından qumar şirkətinin təbliği üçün istifadə edilməsidir.
Reklam Haqqında Qanunun 4-cü maddəsinin 2-ci bəndində qeyd olunur: “Reklam əmtəə istehlakçılarının seçimini stimullaşdırmalı, onları aldatmamalı, çaşqınlıq hissi yaratmamalıdır”. “Milsi” isə özünün bərli-bəzəkli oyunlarına, onların reklamlarına insanları yoldan çıxaran, onları adadan adlar qoyur. Diqqət yetirin: “Pul yağışı”, “Sərvət axtarışı”, “Maaş günü”, “Pul aparatı” və s. Sanki “Misli” xeyriyyə qurumudur, sadə insanların üzərinə pulu aparatdan yağış kimi yağdırır, onlara sərvət verir, maaş ödəyir.
Bəzən də reklam məqsədi ilə uduşlu biletlərin sahibləri göstərilir, onların ev tikməsindən, problemlərindən bəhs edilir. Amma bir dəfə də olsun uduzanları, son qəpiklərini “Misli”yə verənləri, borc bataqlığına düşənləri göstərmirlər. Bu isə qeyri-dəqiq reklam adlanır.
Reklam haqqında qanunun 7-ci maddəsində qeyri-dəqiq reklamın izahı aydın göstərilib: “Əmtəənin tədqiqinin və sınağının nəticələri barədə məlumatları təhrif edilmiş, həqiqətə uyğun olmayan şəkildə əks edən reklam qeyri-dəqiq hesab olunur”. Qeyri-dəqiq reklam isə yolverilməzdir.
Elə həmin Qanunun 6-cı maddəsində haqsız reklamın nə olduğu qeyd olunub. Reklam olunan əmtəədən istifadə etməyən və ya rəqiblərin əmtəəsindən istifadə edən şəxslərə istehza olunmaqla, başqa şəxslərdə onlara qarşı mənfi rəy formalaşdırmağa cəhd olunduqda bu haqsız reklam hesab edilir və qanunla qadağandır.
“Misli”nin televiziyada nümayiş etdirilən reklam çarxlarından birini xatırlayaq. Öz alın təriylə çalışan, qulluqçu kimi təqdim edilən bir xanım “Azərloteraya”nın təklif etdiyi qumar oyunlarında qazandıqdan sonra zənginləşir, bir andaca kübar qadına çevrilir. Olmaya, “Azərlotoreya” öz alın təriylə halal çörəyini qazanan insanlara rişxənd edir, onlara demək istəyir ki, işi-gücü atın, belə işlərlə siz ömrü boyu qulluqçuluq edəcəksiz. “Poz-qazan”a qurşanın, ya zəngin olarsız, ya da...
Maddə 32-də qeyd olunur ki, idman mərc oyunlarının, lotereyaların reklamı zamanı yetkinlik yaşına çatmayanlara müraciət olunması qadağandır. Çünki onlar belə təsirlərə yetkin insanlardan daha tez düşür. Amma digər tərəfdən futbol qarşılaşmalarını evdə-ailədə oğlan uşaqları ataları ilə birlikdə izləyir. Bu isə onların tez-tez “Misli”nin reklamlarını görməsi deməkdir.
Valideyn hər dəqiqə başı azyaşlı övladını ekrandan uzaqlaşdıra bilərmi?
Oyunlarda və lotereyalarda qazanc əldə edilməsinə zəmanət verilməsini də qanun qadağan edir. Di gəl ki, “Misli”nin və “Poz-qazan” tipli oyunların reklamında bu qayda da gözlənilmir. Sadə insanlarda elə təəssürat yaranır ki, oynayan hər kəs qazanır, bu oyunlarda uduzan yoxdur.
Oyunlarda və ya lotereyalarda iştirak etməyənlərin nüfuzdan salınmasını da qanun qadağan edir. Kimdi bu tələbi gözləyən? Az əvvəl qeyd etdiyimiz kimi, “Azərlotoreya” öz reklamlarında halal zəhmətlə çalışan insanları aşağılamaqdan çəkinmir, onları kasıb kimi təqdim edir, həmin “kasıblar” məhz “Misli”yə üz tutan kimi “zənginləşir”.
Teleradio proqramlarında (verilişlərində) reklam bir saatda 12 dəqiqədən çox ola bilməz. Amma “CBC Sport” telekanalı vasitəsiylə yayımlanan futbol qarşılaşmaları və müxtəlif proqramlarda qanunun bu tələbi açıq-aşkar pozulur. 45 dəqiqəlik futbolun az qala hər dəqiqəsində “Misli”nin adı çəkilir, canlı yayımın gedişində ekranda insanları canlı qumara yönəldən QR kod nümayiş etdirilir, müxtəlif çağırışlar yazılır. Az qala hər bir proqramda qonaqların və verlişin aparıcısının qarşısına mərc şirkətinin adı əks olunan müxtəlif əşyalar, fincanlar yerləşdirilir. Yəni, izləyici istəsə də, istməsə də “Misli”nin təşviqatını görməyə məcbur edilir.
Bir sözlə, “Misli” üçün sadə insanların pullarını əlindən almaq necə önəmlidirsə, Azərbaycan qanunlarının tələblərini qorumaq, onlara əməl etmək də o qədər əhəmiyyətsizdir. Təəssüf ki, buna nəzarət etməli olan qurumlar öz öhdəliklərini yerinə yetirmir.
Biz isə qanun naminə öz araşdırmalarımıza davam edəcəyik.
Tural,
Poliqon.info
Xocalı soyqırımı vaxtı girov götürülmüş qadın məhkəmədə elə faktları açdı ki... - Ermənilər Bakıda hakim qarşısında
"Fənərbağça" 18 yaşlı seneqall yarımmüdafiəçi ilə anlaşdı - 5 illik müqavilə imzalandı
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
PKK 41 ildən sonra silahlarını bu mağarada yerə qoydu: 4 lider, 30 nəfərlik qrup silahını yandırdı - VİDEO, FOTOLAR
Ərdoğan: "Srebrenitsa soyqırımı tarixdə qaranlıq bir ləkədir"
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Unun satış qiyməti dəyişməyib
Lisey və gimnaziyalara qəbul - 200 şagirdin nəticəsinin əlavə araşdırılmasına zərurət yaranıb
Prezident daha bir fərman imzalayıb - Şübhəli əməliyyatlarla bağlı
Pambıqçılıqla bağlı yeni fərman verildi
Prezident bələdiyyələrlə bağlı yeni qanunları təsdiqlədi
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib - Fərman
Ərdoğanın baş müşaviri vəfat edib - Sabiq DİN başçısı açıqladı
Prezident İlham Əliyev gürcüstanlı naziri qəbul edib - Nələr müzakirə olunub? (FOTOLAR)
“Bakinski raboçi”, “Respublika” və “Xalq qəzeti”... - Prezident bu nəşrlərlə bağlı fərman verdi
Bağçalara uşaq qəbul başlayır
Prezident İlham Əliyev Uxnaaqiyn Xurelsuxa məktub göndərib - MƏTN
Ağdamda insan skeleti tapılıb
Bakıda varlı adamların qumar oynadığı məkan: tarix... - VİDEO
İsrail məktəbi vurub - Ölən və yaralananlar var
Natiq Xankişiyev tutulub
"Azəriqaz"da daha bir dəyişiklik - "Nəqliyyatçı" Baş Direktorun maliyyə üzrə müavini təyin edilib
Azərbaycan neftinin qiyməti 74 dollara düşdü
Musiqili “Qaynar xətlər”imiz…
"Onlar dənizdə kompressor quyuları ilə rastlaşanda, ças-baş qalırlar ki..." - SOCAR-ın "yöndəmsiz kadr" seçimi ilə bağlı sensasion faktlar
Rəsmi Vaşinqtondan İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşünə reaksiya: "...nə lazımdırsa, ediləcək"
"Ümid edirik ki, bu, bir daha təkrarlanmayacaq" - Departament İordan çayının qərb sahilində xristianlara hücumlarını pisləyib
Azərbaycan elminin üzqaraları - Ali məktəblər hər yoldan ötənə "professor" adı verir
Makron: "Mən inanıram ki, Fələstin dövlətini tanımaq və..."
"Arsenal"a transfer üçün sevgilisindən imtina etdi - FOTO
Kim Çen In məhkəməyə veriliib
Elxan Şükürlü: "Cənubi Qafqaz körpüsündə böyük uzlaşma olmadıqca, dünyada sülh olmayacaq"
Qəzzada daha bir jurnalist həlak olub
ANAMA-nın əməkdaşı Füzulidə yol qəzası törədib - Xəsarət alanlar var
Prezident İlham Əliyev BƏƏ-yə səfərindən görüntülər paylaşıb - VİDEO
Ermənilər Bakıda məhkəmədə: əsirlikdə və girovluqda dəhşətli işgəncələrə məruz qalanlar ifadə veriblər
Avropa Liqası: "Sabah" son dəqiqə qolu ilə məğlub olub
Laçında insan skeletinin qalıqları tapılıb
Ukraynalı daha 30 uşaq reabilitasiya üçün Azərbaycana gətirilib
Azərbaycan və Qazaxıstan hərbçilərinin birgə PUA təlimi başa çatıb
“Nar” AHK Azərbaycan tədbirində rəsmi telekommunikasiya tərəfdaşı kimi iştirak etdi - FOTOLAR
Daha bir CHP-li bələdiyyə sədri vəzifədən kənarlaşdırıldı
“Sumqayıt” portuqaliyalı müdafiəçi ilə anlaşdı
Keşikçidağda 3800 il yaşı olan döyüşçü kurqanı aşkarlanıb - FOTOLAR