NAZARBAYEVİN BÖLGƏNİ KÖKÜNDƏN DƏYİŞƏCƏK İDEYASI: "Turan dəhlizi" və qarşısındakı əsas maneələr... - Professordan təhlil
16-04-2021 [22:17]
Kürşad ZORLU,
Professor
Haberturk.com
***
Türk Şurası ölkələrinin dövlət başçılarının zirvə toplantısında Qazaxıstanın qurucu prezidenti Nursultan Nazarbayevin qarşılıqlı ticarəti artıracaq bir potansial olaraq "Trans Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat" xəttindən söz açması və bu xətti “Turan dəhlizi" adlandırması diqqətdən qaça bilməz.
Əgər gərəkli addımlar atılarsa, belə bir güzərgah Avropa ilə Asiyanı bir-birinə bağlayan ən qısa və təhlükəsiz ticarət yolu ola bilər. Qarabağda əldə olunan anlaşma və burada ortaya çıxacaq yeni nəqliyyat xətləri də bunun bir hissəsidir…
Bu yolla, sadəcə, Türkiyə deyil, Türk dünyasının digər ölkələri də dünyanın dörd bir yanına daha sürətli və daha ucuz daşıma gerçəkləşdirə biləcək. Bu səbəblə pandemiyanın təsiri ilə tədarük zəncirlərində ehtimal olunan dəyişikliklər gözlənilərkən, Türk Şurası ölkələrinin daşımaçılıq məsələsindəki əngəl və maneələri həll etməsi gərəkdi.
Nazarbayevin bəhs etdiyi bu xətt Avropadan Türkiyəyə (Mərmərə burada kritik rola sahib), buradan Azərbaycan, Gürcüstana və Xəzər üzərindən Qazaxıstan, Türkmənistana uzanır. Bununla da Özbəkistan və Qırğızıstan da xəttin bir parçası olur. İçərisində Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu da var. Xəttin digər ucunda isə Çin...Və əslındə, dəhlizin Çinə açıldığı yer bugünkü Şərqi Türkistan!
Təxminən 4.5 milyard insanı maraqlandıran 800 milyard dollarlıq bir ticarət həcmindən bıhs ediirk. İlk planlamalara görə, bu marşrutla ən azı 4 milyon tonluq yük daşınması mümkündür.
Ötən ilin təxminlərinə görə, Çindən Avropaya yükdaşıma müddəti 45-60 gün sürərkən, "Turan dəhlizi" ilə bu, 12-15 günə endirilə bilər.
Bu güzərgahda fokslanacaq ticarət yüklərinin daşınması yuxarıda Rusiya mərkəzli şimal dəhlizi ilə cənubdakı İran mərkəzli dəhlizə görə Türk Şurası sahəsini daha vacib faktor kimi önə çıxarır. Üstəlik, şuraya qoşulmaq istəyən digər ölkələri də nəzərə alsaq, bu proses daha da sürətlənəcək..
Ancaq siyasi məsələləri bir tərəfə qoyarsaq, Nazarbayevin bəhs etdiyi "Turan dəhlizi"nin istər qiymət, istərsə hədəflənən zaman fürsətinə çatmasına ciddi maneə yaradan hallar da var..
Ötən gün türk TIR sürücüsünün daşınmaçılıqdakı problemlərdən bəhs edən xəbər vardı.
Xəbərdəki mövzu TIR üzərindəki afişada "Türk dünyası türk TIR-larına qapalı” yazısı idi. Sürücülər yolboyu yaşadıqları problemləri anlatmaq üçün bu afişanı hazırlayıblar. Sərhədlərdəki ləngimləri, bahalı xərcləri dilə gətirdilər. Aydın olur ki, bir TIR-ın Orta Asiyaya gedişi təxminən 8 min dollara başa gəlir...
Bu arada ötənlərdə daşımaçılıq məsələsində keçirilən nazirlərarası görüşdə Qazaxıstan tərəfi Xəzər keçidi üçün daşıma xərclərini düşürməyə hazır olduqlarını ifadə edib.
Açığı, Xəzər üzərindəki gəmi və limanlar daha az xərcə və daha məhsuldar işlədilməlidir. Xəzər tranzit dəhlizinin ciddi nüfuz və təsir qazanması üçün əvvəlcə Bakı limanı – Aktau limanı arasında çalışan gəmi xərcləri düşürülməlidir. Eyni zamanda, Azərbaycanın aldığı xərclərin də azaldılması şərt kimi önə çıxır. Çünki xərclər çoxaldığı üçün Qazaxıstan xətti yerinə, Rusiya nəqliyyat xəttinə təlabat artır.
Türk Şurasının nəqliyyat komissiyalarının düzənsiz çalışması səbəbiylə limanlarda park və digər əlavə xərclər yaranır. Bir də nəqliyyat şirkətləri geridönüş yüklərinin təminatına fokslanır. Əslində, yük yox deyil, var.
Fəqət, digər iki dəhlizə (Rusiya və İran üzərindən) görə, başa-baş bir rəqabət yaşanır.
Türk Şurası ölkələri ta liman nöqtələrinə qədər qarşılıqlı dinamik bir xəbərləşmə mərkəzi qurarsa, bu, prosesə ciddi təkan verəcək. Eyni zamanda, şura daxilindəki qardaşlıq münasibətlərinə uyğun olaraq, lman layihələrinin düzgün əlaqələndirilməsi burada çox önəmlidir...
Tərcümə MİA.AZ-a məxsusdur.
Netanyahu Baydenlə telefonda danışdı - 45 dəqiqəlik müzakirə olub
Türkiyədə daha bir klub rəhbəri istefa verdi
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
BMT: "Qəzzaya yardım üçün quru nəqliyyatına alternativ yoxdur"
Ərdoğan Putinə zəng edib: "Vasitəçiliyə hazırıq"
Şərqşünaslıq İnstitutunda seminarda Atatürk dövründə İran-Türkiyə münasibətlərindən bəhs edilib - FOTOLAR
Ramazanın 9-cü günü: imsak və iftar vaxtları
Rumıniyada NATO nəhəng hərbi bazası yerləşdiriləcək
İsrail hərbçiləri jurnalistləri döyüb, daha sonra isə...
Sərhəddə buraxılış məntəqələrinin sayı artırılıb
DSMF-nin sabiq vəzifəli şəxsləri hakim qarşısına çıxarılır
Qarabağ zonasında daha 1394.5 hektar ərazi minalardan təmizlənib
"Qarabağ"ın 8 futbolçusu milli komandaların heyətinə çağırılıb
"ENERGAZER" MMC haqqındakı iddialarla bağlı açıqlama yaydı... - 682 minlik tenderlə bağlı məlumatlar təkzib olunur
NATO Baş katibinə Bakıda hansı cavab verilib?- TƏHLİL
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Aktrisa ayı 270 min olan villanı kirayəyə götürüb - FOTOLAR
YAP İdarə Heyətinin iclası keçirilib - Açıqlama
Aprelin 14-də dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçiriləcək
Britaniya kralı III Çarlz vəfat edib?
Məclisə qəzet təsis etmək hüququ verilib
Prezident Xankəndidə: İlham Əliyev Novruz tonqalını alovlandırıb, xalqı təbrik edib (FOTOLAR)
İlham Əliyev Azərbaycan xalqını təbrik edib - MƏTN
Müğənni Ruhi Əliyeva Qənirə Paşayevanın yerinə deputat olacaq? - Maraqlı video yayıldı
İordan çayının qərb sahilində daha 10 fələstinli saxlanılıb
İsrail-Livan sərhəd xəttində toqquşma davam edir - Tərəflər bir-birlərinə raket zərbələri endirir
İsrailin Qəzzadakı savaşının 164-cü günü: ölənlərin sayı artıb
Azərbaycanla Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı arasında əməkdaşlığın inkişafına dair fikir mübadiləsi aparılıb
Əvəz Zeynallı apellyasiya şikayəti verib
NATO-nun Baş katibi Bakıdan belə yola salındı - FOTOLAR
Böyük, orta və kiçik qrant müsabiqələrinin nəticələri açıqlanıb - Kimlər qalib oldu? (SİYAHI)
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Dövlət İmtahan Mərkəzinin adından saxta səhifə və qruplar yaradılıb
Avstriyada “Bir olaq, həmrəy olaq” adlı tədbir keçirilib - FOTOLAR
HADI və BIDININ nağılı
"Neftçi" "Spartak"la Bakıda yoldaşlıq oyunu keçirəcək
YAP Gənclər təşkilatının keçmiş sədr müavini şikayət verib
Dövlət Xidmətində yeni təyinat olub
Meyxanaçı Namiq Mənanın oğlu xəstəxanaya yerləşdirilib
Hikmət Hacıyev Çinə gedib - Prezidentin köməkçisi Pekində Pakistan səfiri ilə görüşüb (FOTO)