İNFORMASİYA SİLAHDIR: onunla ehtiyatlı davranmaq lazımdır
14-03-2020 [20:05]
XEYBƏR GÖYYALLI
***
Son onillikdə bütün dünya qrip virusunun həyəcan və qorxusu altında yaşayır. Dürlü-dürlü qrip adları meydana çıxıb: quş qripi, donuz qripi, ebola qripi və s.
Son günlər isə dünya informasiya vasitələrində daha dəhşətli bir kabus dolanır. Çində yaranmış , adına koronavirus deyilən qrip dünya informasiya vasitələrinin gündəmini zəbt edib. İlk baxışda öldürücü xəstəliyin gündəm olması təbiidir, əslində, belə də olmalıdır. Maarifləndirmə, təbliğat və xəstəliyə qarşı profilaktik tədbirlər barədə informasiyaların tirajlanması kütləvi informasiya vasitələrinin dəyişilməz missiyasıdır. Tarixən belə olub və belə də olacaqdır. Amma bir “əmması” var. “Əmması” odur ki, gündəmi zəbt etmiş mövzunun özü öldürücü virusdan daha çox insanları öldürür. Texnologiyanın sürətli inkişafı sayəsində qloballaşan dünyamızda informasiya işıq sürəti ilə yayılır. İnternet erasını yaşayan dünyada artıq hər bir fərdin (əslində, yazmaq fərdə yox, şəxsə məxsus olmalıdır) informasiya yazmaq və yaymaq imkanı mövcuddur. Özlüyündə bu yaxşı haldır, hər kəs bilgisini yayır.
Bunun da yenə bir “əmması” var. Bir ağıllının və yaxud bir dəlinin ağına-bozuna baxmadan, informasiyanın”yükünü”, yaradacağı fəsad və fəlakətləri göz altına almadan , sanki bir “ilkə” imza atırmış kimi eşitdiyi hansısa bir məlumatı tələm-tələsik, heç bir mənbəyə istinad etmədən, yoxlamadan yazması və yayması insanlar üçün ciddi problemlərin yaranmasına səbəb olur. Bu günlərdə Çində yaranmış qrip barəsində internet resurslarında xəstəliyin özündən də öldürücü olan “informasiya virusları” yayılır. Bu cür informasiyaların məqsədli olaraq yayılması da var və bu başqa bir söhbətin mövzusudur.
Dünyanın bəzi informasiya mənbələrində yayılan, ancaq heç bir əsası olmayan və heç bir məntiqə və insanlığa sığmayan qandonduran məlumatları ölkəmizdə fəaliyyət göstərən bir çox saytlar da tələm-tələsik yaydılar. Bu cür informasiyaları ağına-bozuna baxmadan, tələm-tələsik dərc edənlər yalnız bir məqsəd güdürlər: qabağa mən düşüm, qorxu, həyəcan , vahimə və öz ritorikaları ilə desək, şok effekti yaradan xəbəri birinci mən yayım. Yəqin, oxucuların əksəri bu günlərdə qrip virusunun tüğyan etdiyi Çində milyonlarla insanın diri-diri yandırılacağı haqqında yayılmış informasiyanı oxumuşlar. Bu informasiyanı yayan saytlar ən azından peşəkarlıq nümayiş etdirməli və özlərini ”sığortalamalı” idilər. Bunu etmək elə də çətin deyildir. Tutaq ki, tələsdiyinizdən informasiyanın əsassız və məntiqsiz olduğunu saf-çürük etmədiniz, bəs xəbərin mənbəyini niyə göstərmirsiniz? Əslində, bu cür məqamlarda xəbərin linkini belə qeyd etmək vacibdir. Əks təqdirdə, oxucunun tam ixtiyarı var ki, informasiyanın konkret bir sayt tərəfindən yalandan yazıldığı qənaətinə gəlsin.
Tarixdən bilirik ki, bəşər övladı saysız-hesabsız epidemiya və pandemiyaların şahidi olub. Tarix dəhşətli taun, cüzam və s.epidemiyalarının şahidi olub. Hələ tibbin indiki səviyyəsi ilə müqayisəolunmaz dərəcədə geridə qaldığı dövrlərində taun və cüzama yoluxmuş topluma qarşı kütləvi yandırma və digər kütləvi
qırğınlar həyata keçirilməyib. Epidemiyaları xatırlamışkən, taunla bağlı bir mühakiməni diqqətə çatdırmaq bu məqamda yerinə düşərdi. Həmin dialoqda taundan soruşulur: sən deyirdin 50 min adam öldürəcəksən, axı ölənlərin sayı çox oldu. Taun deyir:ki, mən dediyim kimi etdim, 50 min öldürdüm, 5 yüz min isə qorxudan öldü. İnformasiya bax budur, taununun yox, qorxunun öldürdüyü. Müdriklərdən kimsə haqlı olaraq buyurub: ”Təhlükə qorxusu təhlükənin özündən on min dəfə qorxuludur”.
Tam əminliklə demək olar ki, Çində tüğyan edən qripin də qarşısı tezliklə alınacaqdır. Belə deməyə müasir tibbin sürətli inkişafı ciddi əsas verir. Ancaq ciddi yanaşmalı daha bir mühüm məsələ var. Bu da informasiyaya olan münasibətdir. İnformasiya adi bir şey deyil. İnformasiya idarəetmədir, özü də sosioloji və psixoloji idarəetmədir. İnformasiya silahdır. Silahla da zarafat edilməz. İnsan canı-qanı, ruhuyla informasiyaya bağlıdır. Lap Nuh əyyamından belədir. Hər formasiyanın özünəməxsus informasiyası olub. İnsan həmişə informasiya ilə yaşayıb və idarə olunub. Yazılan və yayılan informasiya insan beynində həkk olunur, əks-səda yaradır, xoş xəbər sevinc və xoş əhval-ruhiyyə yaratdığı kimi, bəd xəbər də qorxu, həyəcan, vahimə və stressin yaranmasına səbəb olur. İnsan xoşbəxtliyi və bədbəxtliyinin açarı informasiyadadır.
İnformasiya ilə işləyənlər, onu cəmiyyətə çatdıranlar son dərəcə həssas olmalıdırlar. Təsadüfi deyil ki, kütləvi informasiya vasitələri (media) müasir idarəetmənin sütunlarından biri kimi dəyərləndirilir.
Mia.az
SOCAR-da daha bir təyinat - FOTO
Şuşada İlham Əliyevin adından Zirvə görüşünün iştirakçılarının şərəfinə rəsmi nahar verilib - FOTO
"Başakşehir" qapıçısının müqaviləsini uzadıb
Türkiyədə 180 siyasi partiya var - Ən çox üzvü olanla ən az üzvü olan təşkilatın adı açıqlanlıb
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatıb
"Fənərbağça" bu oyunçu ilə müqaviləni uzadıb
DEPUTATLAR DAHA 15 MƏSƏLƏNİ MÜZAKİRƏYƏ ÇIXARACAQ - Siyahı
"Milan" yarımmüdafiəçi transfer edib
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 5 günlük məzənnəni açıqladı
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb
Osayi-Samuel "Birmingem Siti"yə transfer olub
Fatih Terimin yerinə məşhur məşqçi gətirilib
"Beşiktaş"ın Avstriya heyəti açıqlanıb
"Atletik Bilbao" Niko Uilyams ilə müqavilə uzadıb
"Liverpul" vəfat edən futbolçusu ilə bağlı məlumat yayıb
Super Liqanın püşkü atıldı - Derbi oyunları nə vaxt oynanılacaq?
"Yuventus" Conatan Davidi transfer edib
Şair Məmməd İsmayıl xəstəxanaya yerləşdirilib
İtkin düşən 3 hərbçi Kəlbəcərdə dəfn edildi - FOTOLAR (Yenilənib)
ÖLKƏ LİDERLƏRİ XANKƏNDİDƏ: İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (ECO) 17-ci Zirvə görüşü başladı - VİDEO (CANLI) - YENİLƏNİB
Ölkə başçıları Xankəndidə çay sürfəsi arxasında - VİDEO, FOTOLAR
“Moody’s" Azərbaycanın kredit reytinqini yüksəldib - Açıqlama
Qəzza zolağında savaş: 37 fələstinli həlak olub
Milli Məclisin növbəti iclası iyulun 8-də olacaq
Ermənilər Bakıda hakim qarşısında - Zərərçəkənlər ifadə verirlər
Şuşa İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının turizm paytaxtı seçilib
Şəxsiyyət vəsiqəsində dəyişiklik təsdiqləndi - Yaşayış yeri və...
Əmlakla bağlı yeni qanun qəbul olunub
Türkiyənin 32,5 faizi heç bir partiyaya inanmır - SORĞU
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Azərbaycan–Özbəkistan: Müttəfiqlikdən Qardaşlığa Ucalan Strateji Tərəfdaşlıq.. - Gülarə Verdiyeva yazır
"İlham Rəhimovun xilaskar obrazını cəmiyyətə sırıyan qüvvələr bunu anlayırmı?" - Eynulla Fətullayevdən sərt açıqlama
VƏRƏSƏLİK İŞİ... - Ali Məhkəmə vahid məhkəmə təcrübəsi qəbul edib
İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar nazirini qəbul edib - FOTOLAR
Milli ləzzətin oğurluğu - Paxlavanın erməni versiyası
Ərdoğan Füzuli Beynəlxalq Hava Limanında qarşılanıb
İlham Əliyev Şahbaz Şərifi qarşılayıb (YENİLƏNİB)
"Azəriqaz"da anarxiya: "Fəxri neftçi" imtahana girməyib, lakin üzünə durub deyirlər ki...
İlham Əliyev Trampa məktub göndərdi: "Qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığımızın inkişafı üçün böyük potensial var"
Milli Məclis büdcənin icrasını təsdiqlədi