14-09-2018 [14:52]
Uzun müddətdir ki, pul-kredit bazarına ciddi müdaxilədə tərəddüd edən Türkiyənin Mərkəzi Bankı (TCMB) 13 sentyabr tarixli qərarı ilə faiz dərəcələrini artırdı. Dünənki qərarla uçot dərəcələrini 6,25 faiz artıraraq 17,75%-dən 24%-ə qədər yüksəldi.
Düzdür, bu MB-ın bu qərarı nisbətən gecikmiş qərar oldu. Lakin, bunu devalvasiyanın ilk əvvələrində bunu etmək daha effektiv ola bilərdi. Bununla yanaşı onu da qeyd etməyi vacib hesab edirəm ki, mən bu faiz artımını MB-ın son illərdə atdığı ən cəsarətli və müstəqil addım hesab edirəm. İndiki halda MB-ın faiz dərəcələrinin artırılmasına dair verdiyi qərar əli yanan insanın əini ağzına basması kimi bir şeydir. Başqa heç bir halda MB-ın valyuta bazarına birbaşa təsir imkanı da yoxdur. Olan MB-ın funksiyalarına daxil olanı budur ki, bunu etdi.
Dünəndən başlayaraq bu addımdan sonra valyuta birjalarında 1 dollar 6,5 TL-dən bu yazını yazana qədər 6,03-ə qədər düşüb. Bu yaxın həftələrin ən sürətli enişi hesab oluna bilər. Deməli, MB-ın bu qərarı valyuta bazarına təsirsiz ötüşmədi. Düşünürəm ki, bu davamlı olmayacaq. Yəni avtopilota qoyularaq davamlı olaraq aşağı doğru enişlə getməyəcək. Mənim düşüncələrimə görə, Türkiyənin indiki iqtisadi gerilməsinin səbəbi monetar siyasətlə bağlı deyil, iqtisadiyyatın özünün konstruksiyası ilə bağlıdır. Müvəqqəti olaraq TL-nin dəyər qazanması istiliyi olan bir orqanizmanı bir dərmanla istiliyini müvəqqəti endirməyinə xatırladır.
MB bu addımla əslində yaxın həftələlərdə sürətlənəcək inflyasiya yaradıcı amilləri nisbətən neytrallaşdırmağı düşündüyünü və bunu antiinflyasiya tədbirlərindən hesab edir. Bununla MB xarici investorlara da mesaj verməli oldu ki, lazım gələrsə biz faiz artımından çəkinmədən analoji qərarları verə bilərik. Lakin xarici investorların marağını cəlbetməyə çalışan bu adım, daxildə yerli sahibkarlar üçün də müəyyən çətinliklər doğrur. Belə ki, kredit faiz dərəcələrinin artımı real sektorun işlərini də çətinləşdirir. Ucuzlaşmaqda olan mal və xidmətlərin baza qiymətinin artması üçün əsaslar yaradır.
MB-nın indiki halda verməli olduğu əsas mesajın xarici investorlara hesablandığının doğru tərəfləri də vardır. Çünki, MB başa düşür ki, xarici investorlar "dollar daşıyıcısı” olaraq iqtisadiyyata güc qatıb ölkənin dollar gəlirlərinə tövhə verə bilər. Deməli, indiki halda mənim fikrimcə, Türkiyə iqtisadiyyatında 2 hərəkət kanalı daim nəzarət altında saxlanılmalıdır. Birincisi, idxal hesabına dolları axınını məhdudlaşdırmaq. İkincisi, ixrac hesabına dollarla daxilolma kanallarını genişləndirmək. Bu nisbəti maksimum halda Türkiyə iqtisadiyyatının xeyrinə dəyişməkdir. Amma bunu da söyləməmiz vacibdir ki, əvvəlki sabit valyuta rejimində daimi mənfi saldo ilə ili başa vuran Türkiyə indiki TL-ə böyük təzyiqlərin olduğu şərtlər daxilində bunu etməsi olduqca çətindir. Bunu da doğru dəyərləndirməmiz lazımdır.
Yekun olaraq onu deməliyəm ki, MB-ın bu addımı monetar sferaya müxtəlif impulslar buraxdı. İndi Türkiyə iqtisadiyyatına məsul iqtisadi xətti qurumlar MB-ın yanğınsöndürmə mexanizmini işə salaraq bu estafeti digər qurumlara buraxdı. Türkiyə hökumətinin iqtisadi komandası bir şeyın ardıcıllığını düşünərək fiskal siyasəti də effektiv etmək haqqında düşünməlidir. Məhz bu iki siyasət alətindən sonra MB-ın bu addımını tamamlayacaq addım Orta Müddətli Strategiya hazırlanmalıdır. Konkret olaraq indiki halda əsas iş Orta Müddətli Strategiyanın hazırlanması olmalıdır!
NAXÇIVANIN BAŞ NAZİRİ VƏÖZİFƏDƏN AZAD OLUNDU - Yeni təyinat (FOTO)
ABŞ Ukraynaya uzaqmənzilli raketlərin gizli şəkildə çatdırılmasını təsdiqləyib: "Bu, Rusiyanın..."
Qırğızıstan prezidenti Füzuliyə gedib - İlham Əliyev qarşılayıb
SÜDDƏ QUŞ QRİPİ AŞKARLANIB
Kosmosda silahlanma... - Rusiya qətnamayə veto qoyub
Azərbaycan Ordusunda komanda qərargah təlimləri keçirilir - VİDEO
20 minə yaxın bakalavr magistraturaya imtahan verəcək - Bu tarixdə
Müğənni: "Bunu kimə desəm deyər ki, sənə ayıb olsun!"
Almaniya prezidenti CHP lideri ilə almanca danışdı və belə dedi: "Mükəmməl alman!" - 50 dəqiqəlik qapalı görüş olub (FOTO)
İsrail Hərbi Şurası HƏMAS-la görüşəcək - Yeni təklif hazırlanıb
"Google" İsrailə etiraz edən daha 20 əməkdaşını işdən çıxarıb
Millimiz bu gün Özbəkistan komandası ilə qarşılaşacaq
Yusif Yazıçının komandası uduzub
Azərbaycan nefti bahalaşır
Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Azərbaycana gəib
Məşhur məşqçi xəstəxanaya yerləşdirilib - Səbəb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Trabzonspor" rəqibini 3 qolla keçib
Gədəbəy rayon sakini Gəncədə bıçaqlandı
Əli Əsədov daha bir qərar imzaladı
İlham Əliyevlə Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışında - FOTOLAR
Dövlət Aqrar Kolleci publik hüquqi şəxs yaradılıb - Hökumətdən qərar
Şuşaya ilkin mərhələdə 50 ailə köçürüləcək
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
Spiker 830 min manatlıq kompüter alır: mağazalardakı satışdan niyə baha alınır? - DETALLAR AÇIQLANDI (FOTOLAR, Yenilənib)
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
Türkiyənin ilk astronavtı Azərbaycana gələcək
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Bülent Uyğun: "Avrokuboklara getmək şansımız çox yüksəkdir”
Sabiq nazir 75 yaşında vəfat edib
Sabiq icra başçısı yenidən hakim qarşısında - İki şirkətin üzərindən həbs götürüldü
Konqoda "meymun çiçəyi" virusu yayılıb - Xəbərdarlıq
Türkiyədə daha bir terrorçu tutulub
Qəzzada savaşın 201-ci günü: daha 79 dinc sakin həılak olub
Tanınmış vəkil partiya sədri olmaq istəyir
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti görüşdü, sənədlər imzalandı - Bakıda + FOTOLAR (Yenilənib)
MƏŞHUR PROFESSOR ÖZÜNÜ GÜLLƏLƏYƏRƏK ÖLDÜRÜB - Rəsmi açıqlama yayıdı
İsrail ordusu Livanın cənubunu bombalayıb