Donald Trampın siyasətinin ABŞ və qlobal sabitliyə vurduğu ağır zərər... - TƏHLİL
25-04-2025 [12:11]
Donald Trumpın prezidentliyi müasir dövrdə ABŞ və bütün dünya üçün ən dağıdıcı dövrlərdən biri oldu. Onun siyasəti Amerikanın mənəvi liderliyini zəiflətdi, beynəlxalq institutları alt-üst etdi və müttəfiq ölkələri uzaqlaşdırdı.
Bir çox cəhətdən, onun vurduğu zərər hətta Adolf Hitler və Vladimir Putin kimi qatil diktatorların törətdiyi ziyandan daha ağırdır, çünki Trump diplomatiyanın, humanitar əməkdaşlığın və iqtisadi sabitliyin əsaslarını məhv etdi.
İqtisadi sabotaj və humanitar kömək imicinə xəyanət
ABŞ iqtisadiyyatı hərbi üstünlükdən daha çox humanitar investisiyalar—xarici yardım, inkişaf proqramları və beynəlxalq ticarət əlaqələri - sayəsində inkişaf etmişdir. Bu təşəbbüslər qarşılıqlı münasibətləri gücləndirir, bazar imkanlarını genişləndirir və ABŞ-nin xeyirxah superdövlət imicini möhkəmləndirirdi. Təcrübə göstərir ki, hümanitar kapital ən gəlirli uzun müddətli investisiyadır.
Lakin Trump bu modeli rədd edərək, qəfil gömrük rüsumları tətbiq etdi, ticarət sazişlərindən çıxdı və Dünya Ticarət Təşkilatı (DTÖ), Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) kimi qurumları zəiflətdi. Onun "Amerika Birinci" doktrinası məntiqini geri təpdi, dünyanı ABŞ-yə qarşı çevirdi və Amerikanın liderliyinə olan inamı sarsıtdı. Qısa müddətli qazancı uzunmüddətli ittifaqlardan üstün tutaraq, o, ABŞ-nin nüfuzunun dayandığı iqtisadi diplomatiyanı məhv etdi. Dünyanın azad olunmasında böyük rolu olan Azadlıq, Amerikanın səsi kimi media qruplarının sıradan çıxarılması, Harvard kimi dünya lideri universitetə hücumları, USaid-in işinin dayandırılması ABŞ-ı avtoritarizmə sürükləmirmi?
Amerikanın mənəvi nüfuzunun sarsılması
Putinin Rusiyası kimi ekspansionist rejimlərdən fərqli olaraq, ABŞ hər zaman ərazi işğallarına qarşı çıxıb. Lakin Trump açıq şəkildə Kanadanı və Qrenlandiyanı ilhaq etmək fikirlərini səsləndirdi, diktatorların imperiyaçı ritorikasını təkrarladı. Hətta Ukraynaya hücum edən savaş cinayətçisi Putin belə işğal üçün bəhanə uydururdu. Trumpın suverenliyə hörmətsizliyi isə ABŞ-nin beynəlxalq hüququn qoruyucusu kimi imicini dağıtdı. Paris İqlim Sazişindən və İran nüvə müqaviləsindən çıxmaq kimi addımları qlobal əməkdaşlığa nifrətini göstərdi və ABŞ-ni təcrid olunmuş vəziyyətə saldı.
Beynəlxalq ədalətin pozulması və cinayətkarların gücləndirilməsi
Trumpın avtoritar liderlərə heyranlığı təkcə sözlə qalmadı, həqiqi fəlakətlərə səbəb oldu. O, Putini açıq şəkildə müdafiə etdi, Rusiyanın Ukraynada törətdiyi müharibə cinayətlərini gözdən qaçırdı və hətta qurban olan ölkəni təhrik etməkdə günahlandırdı. Suiqəsdlərə, seçki müdaxiləsinə və qanunsuz ilhaqlara cavabdeh olan bir diktatoru legitimləşdirərək, Trump ABŞ-nin qorumaq iddia etdiyi ədalət prinsiplərinə xəyanət etdi. Onun administrasiyasının beynəlxalq məhkəmələri tanımaması və NATO kimi qurumlara hücumları qlobal nizamı zəiflətdi və bütün dünyada zorbaları cəsarətləndirdi.
Amerikanın etibarlılığına ciddi zədə
Trumpın ABŞ-nin qlobal nüfuzuna vurduğu zərər bəlkə də düzəlməzdir. Artıq etibarlı tərəfdaş hesab edilməyən ABŞ, iqtisadi və siyasi cəhətdən dünya tərəfindən uzaqlaşdırılır. Bir vaxtlar Amerikanın liderliyinə güvənən ölkələr indi müstəqil ittifaqlar qurur, çünki ABŞ-nin öhdəliklərinə sadiq qalacağına inam qalmayıb. Bu eniş o qədər dərinə işləyib ki, gələcək administrasiyalar etibarı bərpa etməyə çalışsa belə, Trumpın xəyanətinin izləri nəsillər boyu davam edəcək.
Təcili tədbirlərə ehtiyac
Əgər ABŞ ictimaiyyəti ciddi addımlar atmazsa—Trumpı cinayətlərinə görə mühakimə etməzsə, beynəlxalq sazişlərə qoşulub onları gücləndirməz və humanitar dəyərlərə sadiqliyini təsdiq etməzsə—ölkə tam çöküş riski ilə üzləşə bilər. Dünya Amerikanın liderliyinə inamını itirib və köklü dəyişikliklər olmazsa, bu eniş daha da sürətlənəcək. ABŞ-nin qlobal üstünlük dövrünü, çox güman ki, bərpa etmək çox çətin olacaq və yalnız Trumpın fəlakətli hakimiyyətinin törətdiyi dağıntı ilə yad ediləcək. İndi sual budur ki, Amerika parçalanmış nüfuzunu xilas edə biləcəkmi, yoxsa tarixə Trumpın sərsəm idarəçiliyi nəticəsində bir Rusiya diktaturası kimi dövlətəmi çevriləcək?
Saleh Məmmədov
Professor
50 yaşlı aktrisanın geyimi təqdir olundu - FOTO
Salyanda əməliyyat: Qismət Salahov saxlanılıb
İstanbulda 4 məktəb boşaldılıb - Zəlzələ qəzalı vəziyyət yaradıb
ABŞ-la UKRAYNA ARASINDA TARXİ SAZİŞ İMZALANDI - "Ukrayna sürətlə toparlanacaq, Rusiya və müttəfiqləri isə..."
Türkiyədə avtobus qəzaya uğrayıb - 28 nəfər yaralanlb
Çempionlar Liqası: 6 qol və “Barselona”nın şansı
Azercell “ADA Employability Week 2025” təşəbbüsünə qatılıb - FOTOLAR
Hindistan hava məkanını qapadıb
Türkiyədə yumurta kəskin ucuzlaşdı - 55-55 faiz
“Fənərbağça”nın sabiq futbolçusu “Bavariya”dan ayrılır
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İsrail Azərbaycandan kömək istəyib
Xalq rəssamı Rafiz İsmayılov vəfat edib
Abbas Əliyev Aparat rəhbərinin müavini təyin olunub - Dövlət Xidmətindən AHİK-ə növbəti "transfer" olub
Azərbaycan və Küveyt arasında əməkdaşlıq dərinləşir - Xarici İşlər Nazirliyi məlumat yayıb
Kamran Əliyevin səlahiyyət müddəti daha 5 il artırılır - Mili Məclis sabah qərar verəcək (Yenilənib)
Milli Məclisin sabah keçiriləcək plenar iclasının gündəliyi dəyişib
Müğənni: "Kişinin mənliyi olmalıdır"
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Əkrəm İmamoğlunun qaynı haqqında həbs qərarı verildi
İntiqam Soltan istefa verdi
İcra Hakimiyyətinin tenderi ilə bağlı maraqlı məlumat yayılıb
Əfsanəvi aktrisa qocalar evində ölüb - 100 yaşında + FOTOLAR
TƏBİB-də təftiş balayır - Tenderlərlə bağlı
Kremldən Kiyevə mesaj: "Birbaşa danışıqlarla bağlı cavab gözləyirik"
Prezident İlham Əliyev “IVECO”nun sükanı arxasında - FOTOLAR
May ayında neçə gün iş olmayacaq?
Müdafiə Nazirinin sosial media hesabı bloklanıb - 16 media orqanına giriş də qapadılıb
Ukraynada azərbaycanlı iş adamı oğurlanıb - Təfərrüat + FOTO
Qaradağda məmurlar gölü qurudub satırlar, ekoloji tarazlıq pozulub - AZTV-nin çəkiliş qrupu necə aldadılıb? (VİDEO, YENİLƏNİB)
Nazir Səidə Tağızadəni yüksək vəzifəyə təyin etdi
May ayının havası açıqlanıb
Prezident İlham Əliyev Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında - FOTOLAR
İMTAHANLARIN VAXTI DƏYİŞDİ - DİM açıqlama yaydı
Qəzza bombalanır - Daha 16 nəfər həlak olub
DİN-dən uşaq oğurluğu iddialarına reaksiya: "Yalandır" - VİDEO
Agentliyə baş direktor təyin olunub - Yeni rəhbər kimdir?
Həbsdən yeni çıxan iş adamı tələbələrin təqaüdünü kəsib
Məmməd Şirzad bir sıra əsərlərini AMEA-ya bağışlayıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Netanyahu Azərbaycana gəlir
Hindistanda oteldə yanğın: 15 nəfər ölüb