Qalib ARİF

***

Düşünürəm ki, Fəxri Xiyabana getmək, bizim dahilərə baş çəkmək, “saqqala salam” vermək lazımdır... Mən şəxsən tez-tez gedirəm, ziyarət edirəm...

Birinci təbii ki, Heydər Əliyev – dahi siyasətçi, böyük dövlət xadimi... Bizim Azərbaycan fenomeni - fitri istedad, qeyri-adi xarizm və tükənməz iş qabiliyyəti... Sovet İttifaqı təhlükəsizlik orqanlarının ilk azərbaycanlı generalı... Sov. İKP Siyasi Bürosunun üzvü, Sovet İttifaqının rəhbərlərindən biri... Azərbaycanı Kremlə gətirmiş dahi... Nəhayət, müstəqil Azərbaycan Respublikasının Prezidenti...

Sonra Üzeyir Hacıbəyov – daha bir dünya səviyyəli azərbaycanlı dahi... Şəhriyar deyirdi ki, “O tayda sənət mədən kimi qazılır, “Məşdi İbad”, “Arşınmalçı” yazılır”... Mən Üzeyir bəyin beynini insan təfəkkürünün bütün istiqamətlərində səyahətə hazır olan bir gəmiyə bənzədərdim. Böyük sənətkar, böyük bəstəkar, böyük yazıçı-dramaturq, böyük jurnalist, böyük... Daha nə qaldı ki,.. Böyük insan... 

Burda böyük insanlar çoxdur... Hara gedəcəyimi, hansını ziyarət edəcəyimi bilmirəm... Narın giləvar əsir, yarpaqları titrədir... Yarpaqlar da bizim himnimizi deyir: “El bilir ki, sən mənimsən, Yurdum, yuvam, məskənimsən, Anam, doğma vətənimsən!”... Səməd Vurğunun qəbri üstünə gəlirəm. Amma “Ayrılarmı könül candan, Azərbaycan, Azərbaycan” misralarını tapa bilmirəm... Mən burda axtardığımı tapa bilmirəm... Süleyman Rüstəmin qəbrində də “Baxdıqca hüsnünə doymayır gözüm, Təbrizim, Təbrizim, gözəl Təbrizim!” gözə dəymir. Mən hələ “Cənnət görmək istəyənləri”, Azərbaycana gələnləri demirəm... 

“Mənəm xalqımın qəzəl şairi, Məhəbbət şairi, gözəl şairi”... Bəli bu, bizim Əliağa Vahiddir, qəbri burdadır, bəs şair ruhu görən hardadır? Bəlkə," Kəklik kimi batb qalıb, qardadır?!" Bu da Xəlil Rza Ulutürkün qəbri. Amma “Azadlığı istəmirəm zərrə-zərrə, qram-qram, Qolumdakı zəncirləri istəyirəm qıram, qıram” yoxdur... Niyə yoxdur, axı, bu misralar Xəlil Rza varlığı, Xəlil Rza ruhudur. Bəlkə var, mən tapa bilmirəm?!

Şəhriyar cənubdan şimala, şair dostlara yazdığı məktubları bu misralarla qurtarardı: “Səmədin sözündən, Bəxtiyarın gözündən öpün”... Artıq Bəxtiyarın da gözündən öpmək olmur, mən ulu sözündən öpməyə gəlmişəm. Böyük şairin qəbrinin önündəyəm, amma “Özünü aşmaq, ucalmaq üçün sən, “Nəfs” adlı dağı aşa bilməlisən” sözlərini tapa bilmirəm, öpə bilmirəm. Məmməd Araz zirvəsini isə, ümumiyyətlə tapa bilmirəm. Doğrudur, şairin qəbrini tapmışam, yanındayam. Amma “Vətən mənə oğul desə nə dərdim, Mamır olub qayasında bitərdim” kəlamını tapa bilmirəm. Bu kəlamsız Məmməd Araz varmı, ruhu rahat olarmı?!

Ziyarətim uzun çəkir, ad çəkib oxucunu yormaq istəmirəm. Bizim sənət zirvələrinə baş çəkirəm... Düşünürəm ki, Nikulin, Vitsın və Marqunov rus komediyasının zirvəsi olduğu kimi, Bəşir Səfəroğlu, Nəsibə Zeynalova və Lütvəli Abdullayev də bizim komediyanın zirvəsidir. Sizi bilmirəm, mən sənət zirvələrinə ziyarəti müqəddəs hesab edirəm. Amma Lütvəli Abdullayevin qəbrini tapa, ziyarətimi tamamlaya bilmirəm. Görəsən, kim Azərbaycan sənətinə qıyıb, bu üç zirvəni bir-birindən ayırıb?! Bilmirəm...

Bu da son... Vaqif Səmədoğlunun “Daş evi”... “Daş evlər arasında neyləyər duman mənə? Gülüm, diriyəm yenə, heç kəsə demə”… Demərəm, şair... Rəhmətliklə şəxsi tanışlığımız da var idi. Milli Məclisdə bir-iki dəfə “söz alveri” etmişdik, ağlına, hazırcavablığına heyran qalmışdım. İndi də deyir ki, mənə mərmər-filan lazım deyil, qəbrimin üstünə bir cüt ayaqqabı qoyun, ehtiyacı olan geyib getsin. Ətrafa, sonra ayaqqabılarıma baxıram. Şairin ayaqqabıları mənimkindən təzədir, “inspektor” modellidir. Amma geyib getmək olmur, qara daşdandır, yerə yapışıbdır. Bir də ətrafa baxıram, ayaqqabılarıma baxıram, sonra yavaş-yavaş uzaqlaşıram...

...Mənmi çox utandım, şairmi xəcalət çəkdi?! Bilmirəm...

MİA.AZ