Mənə xox gəlməyin...
21-05-2023 [09:41]
Aqşin YENİSEY
***
Demək, silaha sarılıb sovet hökuməti ilə döyüşən bir Azərbaycan bəyinin bioqrafiyasını oxuyuram. Bəy bolşeviklərlə ona görə döyüşmür ki, vətəni işğal təhlükəsi ilə qarşılaşıb, ona görə döyüşür ki, şəxsi mülkiyyətini itirmək qorxusu ilə üzləşib.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda bəylik institutu çar Rusiyasının xanlıqların yerində yaratdığı idarəetmə forması idi; rus çar xanları öldürüb, onların tabeliyində olan bəyləri qorumuşdu. Sovet Rusiyası bəyləri öldürüb onların tabeliyində olanlardan kolxoz sədrləri yaratdı. İdarəetmənin heç bir halda fəlsəfəsi dəyişmədi, xalqın belində şaqqıldayan qamçı, sadəcə, əldən-ələ ötürüldü. Xan, bəy və kolxoz sədri vətən və millət dedikdə mülkiyyətində olan ərazi və əhalini nəzərdə tuturdu. Milli dövlətçilik ideologiyası zəif olan xalqlar hələ də belə düşünürlər.
Mən alayı şeydən danışmaq istəyirdim. Demək, bu bəy mülkiyyətində olan kəndlərin birində yeniyetmə bir qıza aşiq olur. “Aşiq olur” sözünə aldanmayın, kişini otuz yaşından sonra “aşiq” edən şey incə qəlbi deyil, adının eşq əfsanələrində çəkilməsini istəməyən daha bazburutlu bir orqanıdır. Məcnun irfan fəlsəfəsinin Füzulinin dəlləkliyi ilə axtaladığı cahil idi; irfanın bəhrələndiyi vəhdəti-vücud praktikasında məcnunun erkək və dişisi olmur.
Nəsə, bu bəy qıza elçi göndərir, atası qızı verməkdən imtina edir. Daha sonra bəy nota göndərir: elə eləmə ki, adamlarımı göndərim qızı zorla gətirsinlər. Ata qorxub qızını özündən də yaşlı olan bəyə verir. Ümumiyyətlə, Şərqdə ən çox bakirə qızlar qorxu mühitinin qurbanı olurdular. Bunun kökü bakirə qızların tanrılara qurban edildiyi qədim dövrlərə gedib çıxır. Xəlifələrin, sultanların, şahların hərəmxanaları, əsasən, qorxuya qurban edilmiş qız-gəlinlərdən ibarət olurdu. Məsələn, bizim Nadir şah Qureyş qalasının üstünə gedəndə bölgə rəislərindən biri öz qızını ona hədiyyə edir. Nadir də qızı başqa bir adamına verir. Kişilərin növbə ilə bir-birinə ötürdüyü qız axırda dəli olur. İndiki dövr olsaydı barı feminist olardı.
Sözümün canı nədir səhərin gözü aşılmamış? Bu cür “Məşədi İbad və Gülnaz” olayı Qərbdə də yaşanır. Tez-tez mediada Qərbdə baş tutan hansısa məşhur, yaxud varlı bir qoca ilə gənc bir xanımın evlilik görüntüləri yayımlanır. Amma bu münasibətlər Qərbdə qorxu üzərindən deyil, könüllü seçim üzərindən qurulur. Çünki işin içində sosial münasibətləri tənzimləyən bir fəlsəfə var. Şərqdə hələ də fəlsəfə allah və insan arasında münasibətlərin giriftarıdır. O kəslərin münsaibətlərini tənzimləməyə çalışır ki, onlar – allah və insan – heç vaxt gerçək münasibətlərdə üz-üzə gəlmirlər. İnsanın allahla munasibət yaratması üçün mütləq gerçəklikdən uzaqlaşması lazımdır, Məcnun kimi. Söhbət təkcə cinsi münasibətləri tənzimləyən fəlsəfənin yoxluğundan getmir. Şərqdə, ümumiyyətlə, gerçəkliyin fəlsəfəsi yoxdur, olmayıb.
Məsələn, hüquq var, amma hüququn fəlsəfəsi yoxdur, təhsil var, təhsilin fəlsəfəsi yoxdur, tibb var, tibbin fəlsəfəsi yoxdur, media var, media fəlsəfəsi yoxdur və s.
Fəlsəfənin praktikaya tətbiq edilmədiyi, hətta onun praktik önəminin danıldığı coğrafiyada o bəy əsəbləşib qızı ilə birlikdə atasını da almayıbsa, min şükür!
Həmişə olduğu kimi, yenə mənə Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Xaldun ilə xox gəlməyin, biz Fərabini, Sinanı, Xaldunu seçmədik, İbn Ərəbini, Qəzzalini, Rumini seçdik.
Bizi yerdən ayırıb göyə bağlayanları.
MIA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Binəli Yıldırımdan Kılıçdaroğluna ironik mesaj: "Yenə qazandıq bir dənəsi..." - FOTO
Yaponiya ilə Şimali Koreya savaş həddinə çatdı: "Tokionun onların məhv edilməsinə yönəlmiş bütün lazımi tədbirləri görəcək"
İcra başçısının başı parkda boş yerləri restoranlarla doldurmağa elə qarışıb ki... - Ekspert tarixi gündə bayrağı unudan rayon rəhbərini qınadı (FOTO)
3800 tank, 7400 zirehli texnika, 3000 min PUA, 207 min hərbçi... - Rusiyanın itkiləri artır
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Azarkeşlər Ronaldoya "keçmiş olsun" təskinliyi verir
Məşhur şərhçi lağa qoyuldu - Paylaşımına görə
AKŞENER DANIŞDI: "Milətin iradəsi başımızın tacıdır" - VİDEO
Ərdoğanla yola davam, Türkiyə!
ƏRDOĞAN "BALKON ÇIXIŞI"NA MAHNI İLƏ BAŞLADI, RƏQİBİNƏ "ÇÖKDÜ: "Bay, Bay, Bay Kamal..." - VİDEO
İlham Əliyev Ərdoğana zəng edib
TÜRKİYƏDƏ TARİXİ SEÇKİ: Ərdoğan qalib gəldi (Yenilənir)
Laçında Şərqi Qafqaz turları və şahin quşları təbiətə buraxılıb
Prezidentə Laçının Baş planı təqdim olunub - Rayonda Zəfər Muzeyi Kompleksi ilə çoxmənzilli məhəllənin təməli qoyulub - FOTOLAR
İlham Əliyev Laçına dönən sakinlərə evlərinin açarlarını təqdim edib, onlarla söhbətləşib - TAM MƏTN
Prezident İlham Əliyev Laçında lövhələrin açılışında iştirak edib - FOTOLAR (Yenilənib)
Ərdoğanla Kılıçdaroğlu səs verdilər - Açıqlamalar (FOTOLAR)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Akşener səs verdi: "Allah ürəyimizdə olanı bizə əta edər"
Prezident Laçında sakinlərlə görüşdə: "İlin sonuna qədər daha çox insan Laçında yaşaya biləcək”
Ərdoğan: “Bir millət, iki dövlət” şüarı ilə hər zaman yan-yana, çiyin-çiyinə olduğumuz..."
XİN: "Azərbaycan xalqına sülh və rifah arzu edirik"
Gədəbəydə kütləvi dava: 3 nəfər bıçaqlanıb, ölən var
Makron: "Fransa və Azərbaycan möhkəm əlaqələr qurub" - "Ümid edirəm ki, Praqada olduğu kimi..."
Bu gün Azərbaycanda Müstəqillik Günüdür
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Prezident Laçında: yeni obyektlərin açılışı oldu, kəndlərin təməli qoyuldu - FOTOLAR
ERMƏNİ DİVERSANTLAR SƏRHƏDİ YARMAĞA CƏHD EDİB: bir qrup kəşfiyyatçı öldürülüb, saxlanılanlar var (Yenilənib)
Prezident İlham Əliyev Kəlbəcərdə: yeni kəndlərin təməli atıldı, açılışlar oldu - FOTOLAR (Yenilənib)
“Azərbaycan Dəmir Yolları”nın qatarı Gürcüstanda qəzaya uğradı: ölən və yaralılar var
Putin Vaqif Kərimovla bağlı sərəncam imzaladı
Ərdoğan: “PKK-nın bütün təhdidlərinə baxmayaraq xaricdəki vətəndaşlarımız geri addım atmayıb”
Azərbaycanda COVİD-19: yoluxma sayı açıqlandı
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası keçiriləcək
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
ATA, QARDAŞ, ƏMİ İTKİSİ...
Siyəzəndə polis əməliyyatı: bu şəxslər saxlanıldı - FOTO
Azərbaycan nefti 78 dollara düşdü
TOVUZDA 75 YAŞLI KİŞİ MİNAYA DÜŞDÜ
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Naxçıvandan başlanan yol - Kafedra müdiri yazır
40 timsah bir kişini parçalayaraq yox edib - FOTO