Rəqəmsal maliyyə" dərs kitabı haqqında
12-09-2022 [13:58]
Saleh Məmmədov,
Professor, sabiq maliyyə naziri
***
Uzun müddətdir ki, yeni dərs kitabı - "RƏQƏMSAL MALİYYƏ" üzərində çalışırdıq. Nəhayət, bu gün son çalışmaları başa vurduq, nəşriyyata təqdim etmək üçün tam hazır vəziyyətə gətirdik.
Bu kitab mənim bir il əvvəl dərc etdirdiyim "Rəqəmsal keçid və elmi texnoloji inkişafın sürətləndirilməsi zəruriliyi" kitabının davamı olaraq qiymətləndirilə bilər.
Kitabda Maliyyənin təşkili, idarə edilməsi və planlaşdırılması prinsipləri çağdaş elmi-rəqəmsal təşkil mövqeyindən təhlil edilmiş, həm dövlət, həm də bununla əlaqədar özəl (sahibkarlıq) maliyyə işinin müxtəlif yönləri, beynəlxalq və regional maliyyə münasibətləri geniş işıqlandırılmışdır. Sosializm düşərgəsi ölkələrindəki (SDÖ) maliyyə elmi Qərbdəki maliyyə elmindən xeyli fərqlənir. Müəlliflər dünyanın bir çox bölgələrindəki iş təcrübəsindən bəhrələnərək həmin iri regionlarda istifadə olunan maliyyə terminlərinin və maliyyə işinin öyrənilməsi prinsiplərinin müvafiq ortaq məxrəcini tapmağa çalışmışdır. Əsərdə SDÖ və Qərb maliyyələri nəzəri və praktik cəhətdən ümumiləşdirilmiş, müasir rəqəmsallaşma şəraitində həmin regionlarda fəaliyyət göstərən rəqəmsal maliyyənin bütün aspektləri və istiqamətləri nəzərdən keçirilmişdir. Tədqiqat obyekti kimi bütün dünya iqtisadiyyatı, o sıradan hazırda rəqəmsal keçid dövrünü yaşayan ölkələrin iqtisadiyyatı seçilmişdir. Keçid dövru maliyyə sisteminin rəqəmsallaşmasına, maliyyə elminin klassik hümanitar elmi konteksindən çıxıb maliyyə mühəndisliyinə və maliyyə texnologiyaları sisteminə keçməsinə, bu elmin süni intellect, maliyyə data sayəns, maşın lörninq, neyron şəbəkələri metodları ilə öyrənilməsinə, müasir texnologiyalar əsasında maliyyə münasibətlərinin və maliyyə bazarının qloballaşmasına xüsusi diqqət yetirilmişdir.
Kitab, əsasən, bakalavr, magistr və doktorluq tələbələri və müəllimlər üçün nəzərdə tutulsa da, o, bütövlükdə SDÖ və Qərb mütəxəssislərinə də faydalı ola bilər: buradakı problemlər ilk dəfə olaraq dünya maliyyə elmi nəzəriyyəsindəki və təcrübəsindəki iki əsas formanın – klassik və rəqəmsal idarə etmə sisteminin vəhdəti şəklində nəzərdən keçirilmişdir.
Bu dərs kitabını fərqləndirən xüsusiyyətlər:
1. Əvvəla, dünya miqyasında Rəqəmsal maliyyə (Digital finance) adında hazırlanan ilk universal dərs vəsaitidir. Dünya miqyasında bu elmə həsr olunan monoqrafiya, məqalə, təhlil çoxdur, amma, dərs vəsaiti kimi tam yenidir, Azərbaycanda isə birinci dərc olunan elmi materialdır.
2. Bu əsər hazırda da çalışdığım üç universitetin kollektivinin köməyi və fəal iştirakı ilə hazırlanmışdır. BMU, UNEC və ADAU. Hər üç universitet ciddi proqressdədir, yəni sürətli inkişafdadır. 32 min dünya universitetlərinin reytinq cədvəlində son iki ildə BMU 10 min universiteti geridə buraxmışdır və respublika üzrə 7-ci yerə qalxmışdır. UNEC 3 min universiteti geridə buraxmış və respublika üzrə ikinci yerə çıxmısdir. Proqnozlar göstərir ki, yeni ilə birinci yerə çıxacaq ADAU həmçinin 2000 universiteti geridə buraxmışdır. Kollektiv çalışmalar elmdə daha böyük effekt verir.
3. Dərsliyin işlənilməsinə dünya miqyasında ilk dəfə olaraq köməkçi müəllif kimi tələbələr cəlb olunmuşdur. Yuxarıda göstərilən bütün üç universitetdən mənim ən istedadlı tələbələrim kitabın hazırlanmasında iştirak etmişdilər. Məsələ burasındadır ki, dərsliyin ən böyük müştərisi, yəni, istifadəçisi tələbələrdir. Məhz onlar daha yaxşı başa düşür, dərsliyin necə olmasını onlar daha yaxşı dərk edir.
4. Kitabda qoyulan məsələlər problem xarakterlidir və problem mühazirələr üçün yaxşı vəsaitdir. Azərbaycanda baş verən son 35 ilin üç keçid (bazar iqtisadiyyatına keçid, əyalət iqtisadiyyatından müstəqil dövlət idarəçiliyinə keçid və hazırkı rəqəmsal keçid) vəhdətdə və qarşılıqlı əlaqədə təhlil olunmuş, problemlər aşkarlanmış və həlli yolları göstərilmişdir. Azərbaycanda ilk dəfə olaraq bir çox elmlərin, o cümlədən, Finansallaşma (Finacialisation) Maliyyə mühəndisliyi, Maliyyə texnologiyaları (Fintech), Maliyyə data elmi (Financial data science), Neyrofinancenet, Maşın lörninq, Kriptovalyutalar, Rəqəmsal manat, Rəqəmsal pul dövriyyəsi, Özəl valyutalar və s., geniş izahatı verilmiş, ölkəmizdə tətbiqi öyrənilmişdir, dünya miqyasında ilk dəfə olaraq kosmosun, başqa planetlərin maddi və maliyyə resurslarını da əhatə edən "Kainat maliyyəsinin" əsasları verilmiş, bu universal elmin daha geniş miqyasda tədqiqi zəruriyyəti göstərilmişdir.
Bu özəl xüsusiyyətlər göstərilən dərs vəsaitinin yüksək səviyyədə alınmasına xeyli kömək etmişdir.
Kitab planlaşdırdığımıza görə bu ayın sonuna oxucuların istifadəsinə veriləcək.
Mia.az
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Trampın məhkəməsinin qarşısında bir nəfər özünü yandırıb
Mətbuat katibi: "Dörd kəndin Azərbaycana qaytarılması çoxdan gözlənilən tarixi hadisədir"
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
Hal şahidləri ilə bağlı qanuna dəyişiklik olub
Uşaqların peyvəndlənməsi barədə əmr imzalanıb
Nazir generalları topladı, yeni tapşırıqlar verdi - DİN-də kollegiya iclası (FOTOLAR)
Qəzzada daha 9 dinc fələstinli həlak olub
İLHAM ƏLİYEV MOSKVADAN SONRA ALMANİYAYA GEDƏCƏK - Tarix bəlli oldu
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
Prezident İlham Əliyev Rusiyaya gedir
“AzəriMed” QSC-lə bağlı məhkəmə qalmaqalı yaranıb
Partiya sədri özünə yeni müşavir təyin edib
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verildi - Torpaq qalmaqalı
Keşlədə saxta məhsullar istehsal edən sexlər aşkarlanıb
TOVUZDA ŞOK OLAY: 34 YAŞLI QADIN YANDIRILDI - 22 yaşlı oğlan tərəfindən (YENİLƏNİB)
G7 ölkələrindən rəsmi Bakı və İrəvana çağırış: "Gücdən istifadə etməmək, suverenliyə hörmət..."
Baş prokurorun Çinə işgüzar səfəri başa çatıb
Ceyhun Bayramov Fələstinin Baş naziri ilə telefonda danışdı - Nələr müzakirə olunub?
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
Azercell Böhran İdarəetmə Qrupu layihəsini elan edir
Onlar pensiyaya daha tez çıxacaq - Yeni qanun
Dövlət Xidmətinin vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır - BU QƏDƏR
Türkiyədə güclü zəlzələ olub
Naxçıvanda yoxlama: 15 iş üzrə materiallar Baş Prokurorluğa və DTX-yə təqdim olunub
Xocavənddə fermada partlayıcı maddələr aşkarlanıb
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Kirayədə yaşayan BDU-nun tələbəsi özünü öldürüb (Yenilənib)
Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlimdə - VİDEO
Premyer Liqası: növbəti turun təqvim və hakim təyinatları açıqlanıb
DEPUTATLAR TOPLANIB: daha 14 məsələ müzakirə olunacaq - SİYAHI
Misli, Topaz... - Azərbaycan futbolunda nə baş verir?
“Yaxşı verilişlərin aparıcılarının "saxlayanı" var” - Kamran Həsənli kimin bostanına daş atır?
Bakının strateji hədəfi və ya rəsmi Moskvanın qərbi azərbaycanlılarla bağlı mesajı - TƏHLİL
Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib
İran İsrailə cavab zərbəsi endirəcək? - ABŞ-ın İsraildəki səfirliyi vətəndaşlarına xəbərdarlıq edib
Əfqan mədənçi böyrəyə görə yandırılıb?
"Olimpiakos"un baş məşqçisi: "Topu "Fənərbağça"ya verib, onları yorduq" - İsmayıl Kartal isə üzr istəyib
Xankəndidə yenidən silah-sursat aşkarlanıb