ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Türkiyənin "Fəlakət bölgəsi" elan edilən rayonu yenə silkələnib
Leroy Sane Almaniya milli komandasına dəvət aldı - SİYAHI
Azərbaycanda bu xanım nazir ola bilər - FOTO
Tibbi yardım təlimləri keçirilib - FOTO
Lionel Messi: "İnanılmaz bir şəhərdə yaşayıram və..."
Ziraat Türkiyə Kuboku: 4-cü turun püşkü atıldı - Qarşılaşmalar
Ərinin sifətinə 3 litr qaynar yağ töküb öldürən qadın: "Uşağın yanında məni zorladı"
Ceyhun Bayramov NATO nümayəndə heyətini qəbul edib
Əməkdar artist Vahid Əliyev vəfat edib
"Beşiktaş" "Antalyaspor" matçına hazırlaşır
Futbol üzrə millimiz Bakıda 2 oyun keçirəcək - Ayxan Abbasovun milli ilə yeni sınağı var
Masazırda gölü qurudulur: evlər hansı sənədlə tikilir? - VİDEO
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 5 günlük məzənnəni açıqladı
Prezidentin köməkçisi: "44" bədii filminin çəkilişləri uğurla başa çatıb" - FOTOLAR
Nazir Teymur Musayevə ağır itki üz verib
Dövlət Agentliyinə əlavə xidmət sahələri verildi - Fərman
DAHA BİR QURUM YARADILDI - Fərman
“Tarqovı”da 19 yaşlı oğlan öldürülüb - Əmisi saxlanılıb
Azercell və Müdafiə Nazirliyi arasında əməkdaşlıq memorandumu imzalandı - “Əsgərcell”
Tural Güləhmədov müşavir təyin edilib
Məşhur müğənni və aktrisalara qarşı narkotik ittihamı - 7 nəfərlə bağlı araşdırma dayandı
İsrail Livanın cənubunu bombalayıb
Rabitə naziri nömrələrlə bağlı yeni qərar imzaladı - CƏDVƏL
"Eurohome"un arxasında da kim dayanıb? - Sahibkardan ilginc iddia
Nəsimi rayonunda Zəfər günü ərəfəsində sərgi təşkil olunub - FOTOLAR
“Nar”dan ikinci avtomobil uduldu - həyəcan artır!
HƏMAS daha bir israilli girovun cəsədini Qırmızı Xaça təhvil verib
"Horadiz–Cəbrayıl-Zəngilan–Ağbənd avtomobil yolu istifadəyə verildikdən sonra ödənişli olacaq"
"Tərtər işi": general-mayorun şikayəti təmin edilmədi
NAZİR ÖZÜNƏ DAHA BİR MÜŞAVİR GÖTÜRDÜ - Əsasnamələrdə mövcud olmayan yeni post sahiblərinin maaşı 3700 manatdan başlayır
Zahid Oruc Qətər rəsmiləri ilə görüşüb - FOTO
HAZIRLIQ KURSU RƏHBƏRİNDƏN ŞOK ƏMƏL: 11 abutiriyentin üzərinə xüsusi cihaz quraşdırıblar...
KTN-nin vəzifəli şəxslərinə cinayət işi açıldı - 3 maddə ilə
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Media subyektləri üçün vergi güzəştləti bu tarixədək uzadılacaq
İordan çayının qərb sahilində gərginlik böyüyür
Prezident İlham Əliyev NATO nümayəndə heyətini qəbul edib - Nələr müzakirə olunub? (FOTO)
Prezident onu ictimai yerdə qəfil öpən sərxoş kişidən şikayətçi oldu: "Bu, bütün qadınlara qarşı əxlaqsızlıq idi" - VİDEO
Sektor müdirinə şiddətli töhmət verildi - İntizam qaydasını pozub!
Noyabr ayında bu bürcləri xoş sürprizlər gözləyir
Ölkədə siqaret və spirtli içkilərin qiyməti bahalaşacaq