ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
İqtisadiyyat Nazirliyində dəyişiklik: yeni direktor təyinatları olub
General Kərim Vəliyev Gürcüstanda: "Hərbi əməkdaşlığımız regionda sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəlib" (FOTO)
Sabiq icra başçısının ailə üzvləri üzərinə həbs qoyulann əmlaklarla bağlı iddia qaldırıb - Məhkəmə prosesi
Kəlbəcər istiqamətində basdırılan minalar zərərsizləşdirilib - MN açıqlama yaydı (FOTO)
Şəhid Həmidağa Hüseynzadənin xatirəsi yad olunub - FOTOLAR
"Əmək pensiyaları haqqında" qanun dəyişir: nələr olacaq?
Azərbaycan və Türkiyə XİN başçıları bölgədəki son vəziyyətlə bağlı müzakirə aparıblar
İlham Əliyev və birinci xanım Şuşada orta məktəbin binasında tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar
Prezident və xanımı Şuşada - FOTOLAR
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Keçmiş nazir azadlığa buraxıldı
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Makron İlham Əliyevə zəng etdi - Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh danışıqları müzakirə olunub
Zərərçəkən "İmam Mehdi"nin məhkəməsində: "Mənə dedi ki, istintaqda zəkat pulunun adın çəkmə..."
Laçın istiqamətində Ermənistan silahlı qüvvələrinə məxsus PUA ələ keçirilib - VİDEO
Deputatlar toplanır: daha 28 qanun müzakirəyə çxarılır - VİDEO
Azərbaycanda koronavirus: daha 140 nəfər yoluxub, ölənlər var
Prezident İlham Əliyevlə birinci xanım Şuşada Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTOLAR
Prezident və Mehriban Əliyeva Füzulidə: "Qoymayacağıq ki, bir daha düşmən başını qaldırsın"- FOTOLAR (YENİLƏNİB))
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Nəsimi rayonunu icra başçısı şəhid ailələrini ziyarət edib - FOTOLAR
Azərbaycanda şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib
Mərkəz rəhbəri: "Rusiya həmişə Ermənistanı dəstəkləyib, indi buna imkanı qalmayıb" - "Ermənistan Türkiyədəki prezident seçkilərinin nəticəsini gözləyir"
Məcburi köçkünlər üçün tikilən evlər satışa çıxarlır - Baş nazir qaydaları təsdiqlədi
Ermənistanın sabiq prezidenti: "Əgər rəsmi Bakı və Ankara ilə problemlər həll olunmasa..." - “Elə an gələcək ki, başqa seçim olmayacaq”
Mehriban Əliyevadan Anım Günü ilə bağlı paylaşım - FOTO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bu gün qəhrəman şəhidlərimizin Anım Günüdür
Əliyev Putinə məktub göndərdi: "Uşaqların və böyüklərin həlak olması xəbəri məni çox sarsıtdı"
Rusiyada naməlum şəxs məktəbdə qətliam törətdi: 17 nəfər ölüb, 24 yaralı var (YENİLƏNİB)
Səlim Müslümov hakim qarşısında: şahidlər nə deyir?
Prezident İlham Əliyevdən Anım Günü ilə bağlı paylaşım - FOTO
Hikmət Hacıyev Blinkenin köməkçisi ilə görüşüb - Müzakirə
Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvlərindən biri geri çəkildi
İnstaqram və "Tik-tok"da lotereya adıyla xeyli şəxsi aldadan qadın saxlanıldı - Video
MN daha bir iddianı təkzib etdi: "Hərbçimiz yaralanmayıb"
Azərbaycanda koronavirus: daha 161 nəfər yoluxub
Ermənistan diversantlarının quraşdırdığı partlayıcı qurğu zərərsizləşdirildi - VİDEO
Qırğızıstanla Tacikistan yenə atəşkəsə razılaşdı: protokol imzalanıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Xaçmaz və Goranboyda elektrik enerjisinin verilişi bərpa olunub