Rusiya və İran fəallaşır, Qərb isə... - Neft bitəndən sonra nə edəcəyik?
07-07-2022 [17:28]
Samir Feyruzov
***
Maraqlı hadisələr baş verir: Rusiya Şərqi Avropada (Ukraynada) sürətlə irəliləyir, amma siyasi müstəvidə Cənubi Qafqazı itirir.
ABŞ-ın Cənubi Qafqazda ciddi şəkildə aktivləşməsi Rusiya-İran birliyinin yeni modelini də ortaya qoyub. Azərbaycanın Türkiyə vasitəsilə Qərbə yaxınlaşmasını Rusiya və İran özünün maraqlarına zidd hesab edir. Diqqət ediriksə, Rusiya və İran Azərbaycanı birgə “vurur”.
Regionda və dünyada baş verən proseslər o qədər həssas hal alıb ki, kifayət qədər ehtiyatlı və təmkinli davranmaqdan başqa yolumuz yoxdur. Türkiyədə belə bir fikir var ki, Azərbaycanı Rusiyadan qoruya bilərik, amma İrandan yox! Ciddi və düşündürücü məsələdir.
- Azərbaycan Qərb üçün əsasən enerji amilinə, təbii sərvətlərinə görə cəlbedicidir. Demokratik “dəyərlər”in təşviqi digər ölkələr kimi, Azərbaycana da təzyiq vasitəsidir. Azərbaycan neft-qazı istismar ediləndən sonra ölkənin Qərb üçün cəlbedici heç bir xüsusiyyəti də qalmayacaq. Hesablamalara görə, 2024-cü ildə neft gəlirləri kəskin şəkildə azalacaq, 2035-2040-cı illərdə isə neft ehtiyatları əhəmiyyətli dərəcədə tükənəcək.
- Azərbaycan Rusiya üçün təkcə enerji amilinə, təbii sərvətlərə görə yox, həm də coğrafi, strateji mövqeyinə, tarixi xəritəsinə görə cəlbedicidir. Rusiya imperializmi Belarus, Ukrayna, Moldova kimi Cənubi Qafqazı da öz ərazisi hesab edir. Bizim 15-20 il zamanımız var, əgər bu müddət ərzində ölkəni ayaqüstə saxlaya biləcək və neftdən asılı olmayan güclü iqtisadiyyat yaratmasaq, bu, Qərbin bizdən könüllü qopması, Rusiyanın təcavüzü ilə nəticələnə bilər. Bu gün neft ehtiyatları bizə ciddi manevr imkanları qazandırıb, sabah neft-qaz olmayandan sonra iqtisadi-siyasi müstəqilliyimizi də itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə dayana bilərik.
Qısa haşiyə: Müharibə başlayandan bu günə qədər Rusiyanın Ukraynada işğal etdiyi ərazinin sahəsi təxminən 130 min km2-dir. Bu, Gürcüstan ərazisindən təxminən 2 dəfə, Ermənistan ərazisindən isə 4 dəfə böyük ərazi deməkdir. Rusiyanın ələ keçirdiyi torpaqların sahəsi Azərbaycan ərazisindən də böyükdür.
Rusiyanın Azərbaycana hərbi təhdid imkanları o vaxt az olardı ki, Dağıstan və Çeçenistan müstəqil ölkə olsun və ortada bufer bölgə yaransın. O da yoxdur.
Bəs təhlükələr hansı istiqamətlərdən boylanır?
Ölkənin şimalından Rusiyanın müdaxiləsi (“şimal cəbhəsi”), şərqdə İranın aktivləşməsi (“Bakı kəndləri”), qərbdə qisasçi erməni qüvvələrin (“Qarabağa klanı”) aktiv fazada fəaliyyət quracağı ehtimalı bəlli təhlükələrdir. Bəs nə etməliyik? Heç şübhəsiz, Rusiya ilə mehriban qonşuluq siyasəti əsas prioritet kimi öz strateji əhəmiyyətini saxlamalıdır.
Proseslərin təhlili göstərir ki, bu gün regionda baş verən hadisələr bir çox hallarda 100 il bundan öncə baş verən hadisələrin təkrarıdır. 1918-ci ildə məğlub imperiya kimi Çar Rusiyasının parçalanmasından sonra Cənubi Qafqaz ölkələri Qərbə yön aldılar. Qısa müddət sonra Rusiya imperiyanın yeni formatına - “ittifaq”a çevrildi, Cənubi Qafqaz ölkələri də müstəqilliklərini itirmiş oldular. 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra isə Rusiya “federasiya” modelinə keçdi, hazırda tərkibində 22 respublika mövcuddur.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xorvatiya klubu Mahir Emreli ilə müqaviləni pozmaq istəyib?
İlham Əliyev MDB dövlət başçılarının şərəfinə təşkil olunan qeyri-rəsmi naharda iştirak edib
Pərviz Şahbazov Gürcüstana səfər edib
"Azercell Telecom" MMC-nin dəstəyilə hazırlıq keçən şagirdlər medal və mükafata layiq görülüblər
Britaniya Qarabağ müharibəsində hərbi cinayətlərdə günahkar olanları məsuliyyətə cəlb etməyə çağırıb
MDB ölkələrinin Baş Qərargah Rəisləri Komitəsi Bakıda toplanacaq
674 adda vəzifədə qadınların əməyinə qoyulan qadağa ləğv olunacaq
MDB Dövlət Başçılarının qeyri-rəsmi görüşü olub - İlham Əliyev tədbirə qatılıb (FOTOLAR)
Azərbaycanda koronavirus: daha 90 nəfər yoluxub, ölənlər var
Bakıda 16 məktəbin direktoru vəzifədən çıxarıldı - SİYAHI
Azərbaycanla İtaliya arasında hərbi əməkdaşlıq güclənir
Gəncədə şagirdlər niyə zəhərlənib? - Açıqlama
Ərdoğan: “Dünyada "F-16"ların da alternativləri var”
Hərbi qulluqçumuz vəfat edib
Bakıda şagirdin döyüldüyü məktəbin direktoru ilə bağlı qərar verilib
Gəncədə 6 şagird məktəbdə zəhərlənib
Ərdoğanla Putin telefonda müzakirə aparıblar (Yenilənib)
Rəsmi Bakıdan Fransa XİN başçısına cavab verildi: "Məsuliyyətsiz bəyanatı anlaşılmazlıq doğurur"
Departament: "Sülh əldə etmək, yaraları sağaltmaq üçün məsuliyyətli olmaq lazımdır"
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Mişeldən Praqdakı dördlü görüş barədə - Açıqlama
Paşinyan Rusiyaya gedib
Rusiyada tutulan şəxs Azərbaycana ekstradisiya olunub
Bakıda qadın evə silahlı basqın edib
ƏLİYEV, PAŞİNYAN, MAKRON VƏ MİŞEL YENƏ GÖRÜŞDÜ - "Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb" - Bəyanat (FOTOLAR)
İlham Əliyev Praqada “Avropa qitəsində sülh və təhlükəsizlik” mövzusunda "Dəyirmi masa"da iştirak edib - FOTO
Avropa Liqası: "Qarabağ" "Olimpiakos"a üç qol vurdu, möhtəşəm qələbə qazandı (VİDEO/Yenilənib)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Prezident İlham Əliyev Praqada işçi nahar formatında keçirilən bağlanış plenar iclasında iştirak edib - FOTOLAR
Ərdoğan Paşinyanla görüşdü: "Biz sadəcə istəyirik ki, Ermənistan Azərbaycanla hüquqi məsələləri həll etsin və..." (FOTOLAR/Yenilənir)
Əliyev, Paşinyan, Makron və Mişel bir araya gəlib: “Qafqazda davamlı sülh üçün...” (FOTOLAR/Yenilənir)
Avropa İttifaqı Rusiyanın daha 30 fiziki və 7 hüquqi şəxsinə qarşı sanksiya tətbiq edib
Suriyada saxlanılan daha 15 Azərbaycan vətəndaşı ölkəyə gətirildi
Daha bir İcra Hakimiyyətində əməliyyat: vəzifəli şəxslər rüşvət alarkən saxlanıldı - TƏFƏRRÜAT (Yenilənib)
PREZİDENT QARABAĞ ERMƏNİLƏRİ İLƏ BAĞLI SUALA BELƏ CAVAB VERDİ: "Onlarla nə vaxt danışacağımızı özümüz bilərik"
MN Ermənistan MN-in yaydığı daha bir xəbəri təkzib etdi: "Bu, növbəti təxribat xarakterli dezinformasiyasıdır"
Bakı, Sumqayıt və Abşeronda hava xətlərinin metal dayaqlarını oğurlayanlar tutulub - Təfərrüat
İnam Kərimov keçmiş rektoru direktor təyin edib
"Kəpəz"ə ev oyunlarını Gəncədə keçirməyə icazə verilib
“Avropa siyasi birliyi” Zirvə Toplantısı: Prezident İlham Əliyev iclasa qatılıb - FOTOLAR (Yenilənib)
"Azerreyl" komandasına yeni baş məşqçi təyin olunub
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı