Səhnəyə “Ana” gələndə... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
12-02-2022 [21:37]
Görkəmli şair və dramaturq, Azərbaycan ədəbiyyatında romantik şeirin və mənzum faciənin banisi Hüseyn Cavidin qəhrəmanlarının səhnəyə hər yeni qayıdışı öz-özlüyündə bir hadisədir. Hər zaman olduğu kimi, bu gün də Hüseyn Cavid yaradıcılığına müraciət etmək teatr kollektivindən böyük cəsarət tələb edir.
Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı özündə belə bir güc taparaq məsuliyyətli işə imza atıb, böyük dramaturqun ilk dram əsəri olan “Ana” mənzum faciəsinə yeni səhnə ömrü verib. “Ana”nın növbəti qayıdışı həm də iki mühüm hadisə ilə əlamətdardır.
Yubileylər ilinə töhfə
Həmin iki əlamətdar hadisədən biri mədəniyyət paytaxtımız, uzun illərin ayrılığından sonra vüsalına yetdiyimiz Şuşa şəhəri ilə bağlıdır.
Məlum olduğu kimi, ölkə başçısının sərəncamı ilə bu il “Şuşa ili” elan edilib. Şuşa düşmən əlində olarkən bütün çətinliklərə rəğmən fəaliyyətini davam etdirən Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının peşəkar və fədakar kollektivi də “Şuşa ili”nə öz töhfəsini verəcək. Kollektiv “Ana” pyesini repertuarına daxil etməklə həm də digər bir mühüm hadisəni qeyd etmək istəyir.
Ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndəsi, “İblis”, “Topal Teymur”, “Şeyx Sənan”, “Xəyyam”, “Knyaz”, “Afət” kimi səhnə əsərləri ilə milli teatrımızda yeni bir mərhələ yaradan Hüseyn Cavidin anadan olmasının bu il 140 illiyidir. Yazının əvvəlində vurğuladığımız kimi, Hüseyn Cavid dramaturgiyaya məhz “Ana” mənzum pyesi ilə qədəm qoyub. Əsər Dağıstan xalqlarından birinin həyatından götürülsə də baş verən hadisələr ümumbəşəri duyğuları tərənnüm edir.
Cavid yaradıcılığı üçün xarakterik olan məsələlər önə çəkilir, xeyr şərə qarşı, mərhəmət qəddarlığa qarşı mübarizə aparır. Səlma ana, gənc qız İsmət, Səlim, Qanpolad mərdliyi, alicənablığı, doğruluğu, halallığı simvolizə edir. Dramaturq onları var-dövləti ilə öyünən, nəfsinə hakim ola bilməyən, hər cür pisliyə hazır olan, hətta insan həyatına qəsd etməkdən çəkinməyən, harınlamış Orxanla, törətdiyi cinayətdən sonda peşman olan Çərkəs Muradla qarşılaşdırır.
Adından da göründüyü kimi, əsərin qəhrəmanı anadır. Hüseyn Cavidin Səlma ana obrazı təkcə milli ədəbiyyatımızda deyil. bütün Şərq ədəbiyyatında ən ideal ana obrazlarından biri hesab olunur.
“... Ya Rəb, ədalət!!!”
“
Ana” qələmə alındığı ildən müxtəlif teatrlarda səhnə ömrü yaşayıb. Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında tamaşanın müəllifi və quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimovdur. Səlma ana obrazını (aktrisa Bahar Abdullayeva-Həmzəyeva) dramaturq əsərdəki digər bir surətin-Səlimin dili ilə belə təqdim edir:
Böyüklükdə, mərhəmətdə seçilmiş,
Alicənablıq boynuna biçilmiş.
Uzun ayrılıqdan sonra oğlu Qanpolad evə dönməyə hazırlaşır. Bu kasıb, lakin mərd və alicənab ana xoş günlər sorağındadır. Gözəl-göyçək, ağıllı İsməti (aktrisa Sürahi Əliməmmədova) Qanpolada (aktyor Əlirza Kənani) alacaq. Səlma ana şirin xəyallar qurarkən səhnəyə şər qüvvələrin təmsilçiləri Orxan (aktyor Mirqabil Əkbərov) və Çərkəs Murad (aktyor Rasəf Mehdiyev) çıxır. Ad-sanını, var-dövlətini uca dağlardan da yüksəkdə hesab edən Orxan İsmətə də asanlıqla sahib çıxacağını düşünür. Lakin İsmət Qanpolada olan sevgisini var-dövlətdən, ad-sandan üstün tutaraq:
İştə barmağımda gördüyün nişan
Qanpoladdan yadigardır mana.
Ömrüm olduqca bağlıyam ona
- deyir.
Rədd cavabı alan Orxan xaincəsinə planlar cızır, Qanpoladla İsmətin xoşbəxtliyinə mane olmaq üçün hər şeyə hazır olduğunu dilə gətirir. İsmətin qardaşı Səlim (aktyor Nihad Heybətov) Orxanın bu planlarından xəbər tutur və Səlma ananı, Qanpoladı və İsməti gözlənilən bəlalardan qorumaq istəyir.
Həssas qəlbli Ana hansısa faciənin baş verəcəyini hiss edir, narahatlığı, həyəcanı artır. Sonrakı hadisələr daha kəskin xarakter alır, Oxran və Çərkəs Murad pusqu quraraq Qanpolada və Səlimə xaincəsinə hücum edirlər. İllərdir oğluna qovuşmaq ümidi ilə yaşayan Səlma ana ürəkparçalayan mənzərə ilə qarşılaşır. Yeganə pənahı oğlunu al-qan içində görən ana “Ya Rəb, ədalət”- deyərək fəryad qoparır:
Ah, getdin? Səni çox gördümü Tanrım?
Qızılgüllər açmış köksündə, yavrum...
Qanpoladı qətlə yetirdiyinə görə Səlim tərəfindən təqib olunan Çərkəs Murad Səlma anadan gizlənməyə yer istəyir. Səlma ana “Amandasan”-deyib onu evində gizlədir. Toy libasını geyərək nişanlısını qarşılamağa gələn İsmət ölümlə çarpışan Qanpoladı görüncə özünə qəsd etmək istəyir, son anda Səlim ona mane olur. Səlma ana evində amanda saxladığı Muradın oğlu Qanpoladın qatili olduğunu öyrənir. Hadisələr kulminasiya nöqtəsinə çatır. Zalda əyləşən tamaşaçılar nəfəs dərmədən səhnədə baş verənləri izləyir.
Səlma ananın qəlbində qəzəb hissi oyanır, oğlunun qatilindən intiqam barədə düşünür. Lakin son anda Murada verdiyi “Amandasan” sözünü xatırlayaraq vədinə sadiq qalır və oğlu Qanpoladın qatilini bağışlayır. Humanizm duyğuları ilə yaşayan ana oğlunu itirsə də qan tökməkdən, digər bir insanın həyatına qıymaqdan çəkinir, ən qatı cinayətkarı belə bağışlayır.
Səhnədə, televiziya tamaşalarında, teleseriallarda bir-birindən fərqli rollar oynayan istedadlı aktrisamız Bahar Abdullayeva-Həmzəyeva Səmla ananın yaşantılarını, keçirdiyi əzabları dolğun bir şəkildə təqdim edə bilir. “Ana” tamaşasında yaratdığı Səmla obrazı aktrisa kimi onun nə qədər böyük potensiala malik olduğunu bir daha sübut edir. Əməkdar artist Loğman Kərimovun quruluş verdiyi “Ana” tamaşası Sürahi Əliməmmədova, Nihad Heybətov, Mirqabil Əkbərov, Əlirza Kənani, Rasəf Mehdiyev kimi gənc və istedadlı aktyorlara yaradıcılıq imkanlarını göstərməyə əla imkan yaradır. Belə istedadlı gəncləri ətrafında toplayan Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı həm klassik əsərlərə, həm də müasirlərimizin sanballı pyeslərinə səhnə ömrü vermək gücündədir.
“Ana” əsərində hadisələr bir məkanda baş verir. Lakin Loğman Kərimovun quruluşu, tamaşadakı dinamika tamaşaçını yormur. Quruluşçu rəssam Valeh Məmmədovun da işi xüsusi vurğulanmalıdır. Tamaşanın uğurlu alınmasına görə musiqi tərtibatçısı Azad Məmmədova, səs rejissoru Asyaxanım Heydərovaya, işıqçı Məhəmmədəli Məmmədova və prodüser Yaşar Məmmədova təşəkkür və bolluca tamaşaçı alqışı düşür.
İnanırıq ki, bu fədakar kollektiv doğma məkana- Şuşaya qayıdanda ölməz Hüseyn Cavidin yadigarı olan “Ana”nın hər tamaşası daha böyük uğurla tamaşaçılara təqdim olunacaq.
Etibar Cəbrayıloğlu
Sumqayıt Regional Mərkəzinə rəis müavini təyin olunub
Almaniyada "zombi məzarı" tapılıb - FOTO
Rusiya Kiyev və daha bölgəyə hücum edib, yaralılar var - Açıqlamalar
“Beşiktaş”ın keçmiş futbolçusu baş məşqçi təyin olunub
Goranboy rayonunda zəlzələ olub
Türk model ABŞ-da öldürüldü, daha sonra isə.... - FOTO
İlkay Gündoğan "Barselona"dan ayrılır
Polşada NATO-nun təlimlərində ispan hərbçi ölüb - Açıqlamalar
İsrail ordusundan daha bir istefa - General "gedirəm" dedi
Aralıq dənizində zəlzələ olub
Daha köklü bir klub "Həvəskarlar liqasına "yuvarlandı"
Baydenin "əmimi adamyeyənər yeyib" iddiası Baş naziri qəzəbləndirdi: "Xalqımız bunu haqq etmir..."
Türkiyə kuboku: "Beşiktaş" bu heyıtlə meydana çıxacaq - SİYAHI
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Fənərbağça" çempionluq yarışında ağır "yara aldı"
"Qarabağı tərk etmiş ermənilərin geri qayıtması real deyil" - "Daha o torpağa görə müharibə niyyətində deyilik"
Prezident İlham Əliyevin Rusiyaya işgüzar səfəri başa çatıb
Ceyhun Bayramov Çexiyaya yola düşüb
Prezident İlham Əliyev və Putin veteranlarla görüşüblər - VİDEO
Azərbaycan və Rusiya prezidentləri birgə nahar ediblər
Komitə sədri Baş redaktoru təbrik edib
Kəngərli rayonunda yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var
ƏLİYEVLƏ PUTİN BİR ARADA: "Rusiya Qafqazda və daha geniş coğrafiyada regional təhlükəsizlik üzrə əsas ölkədir" - Açıqlamalar (FOTOLAR) - YENİLƏNİB
Aran bölgəsində erkən nikahların qarşısının alınması ilə bağlı maarifləndirici tədbirlər keçirilib - FOTOLAR
Xankəndidən yenə silah-sursat tapılıb
Putin Paşinyanla görüşəcək - Peskovdan açıqlamalar
MEDİA: "Dezinformasiya xarakterli məlumatlar yaymayın!"
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Əməkdar artist reanimasiyaya yerləşdirilib - Açıqlama
Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxılıb - FOTO
Qərbi Kaspi Universitetinin məsul şəxsinə niyə cinayət işi açılıb?
“Azercell Telekom” Azərbaycan Cüdo Federasiyası ilə əməkdaşlıqda “Doğru yol budur” layihəsinə start verir - VİDEO, FOTO
Ağdərədə odlu silahlar aşkarlanıb
Ərdoğanın İraqa səfərində İranla bağlı mühüm detal – İmzalanacaq 30 sazişdə nələr var? (TƏHLİL)
Daha bir məhkum həbsdə ölüb
Qarabağ zonasında daha 1429.1 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Rusiyanın Voronej şəhərində fabrik yanıb - Ölən və yaralananlar var
Füzuliyə daha 39 ailə köçürülüb (Yenilənib)
"Yüksəliş" müsabiqəsi: görünən və ya göünməyən incəliklər
Əfv Məsələləri Komissiyası bu tarixdə iclas keçirəcək
Müqavilənin bağlanmış sayılması kontekstində oferta və akseptin hüquqi təhlili - Aysu Nəbizadə yazır
Məhəmməd Füzulinin poeziyasının dili və üslubi xüsusiyyətləri - Həcər Atakişiyeva yazır
ZİYANLI VƏRDİŞLƏR: Alkoqol və Nikotin