NİZAMİ VƏ NƏVAİ “XƏMSƏ”LƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ...
26-06-2021 [17:12]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
e-mail: [email protected]
***
21-22 iyun AMEA Folklor İnstitutunun təşkilatçılığı ilə “Nizami və Nəvai irsinin mif və folklor qaynaqları” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib.
Zoom platforması üzərindən keçirilən tədbirdə Azərbaycanın tanınmış alimləri iştirak edib. Beynəlxalq konfrans olduğu üçün yalnız Azərbaycan deyil, eyni zamanda Türkiyə Cümhuriyyəti, Giresun Universitetinin, Özbəkistan Elmlər Akademiyasının, Özbəkistan, Nəvai Dövlət Pedaqoji İnstitutunun, Özbəkistan, Buxara Dövlət Universitetinin, Türkmənistan Elmlər Akademiyasının, Türkmənistan Dövlət Universitetinin, İran İslam Respublikasının Zəncan Universitetinin və s. ölkələrin tanınmış alimləri konfransa qatılıb, öz məruzələri ilə çıxış etmişlər.
Konfransada filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Atif İslamzadənin də “Nizami və Nəvai “Xəmsə”lərində yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarının fiqurasiyaları” məruzəsi maraqla qarşılanmışdır. Məruzənin qısa mətnini sizə təqdim edirik: Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai yalnız şərq ədəbiyyatının deyil, bütün dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələridirlər. Xəmsə yazılması baxımından təbiidir ki, əsas məktəb N.Gəncəvidir. Çünki Nizamidən sonra məhz xəmsələr ya bütünlüklə yazılmış, yaxud da bu xəmsədən bir və daha artıq əsərlər qələmə alınmışdır. Eyni zamanda bu istiqamətdə əsər yazan hər bir müəllif Nizaminin adını və möhtəşəm sənətkarlığını qeyd etməklə bu məktəbin davamçısı olduqlarını etiraf etmişdir.
Ə. Nəvai “Xəmsə” si ona görə çox diqqətə layiqdir ki, bu əsərlər türk dilində yazılmışdır. Yəni türkcədə ilk xəmsə Ə.Nəvainin “Xəmsə”sidir. Çünki bir çox
sənətkarlara məktəb olan Nizami “Xəmsə”si məlumdur ki, fars dilində qələmə alınmışdır.
N.Gəncəvinin və Ə.Nəvainin meydana qoyduğu beş qiymətli əsər özündə geniş folklor spesifikasını daşımaqdadır. Biz bu məruzədə hər iki möhtəşəm sənətkarın fars və türk dillərində yazdıqları bu əsərlərdə yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarını araşdırmağı qarşımıza məqsəd qoymuşuq. Məlumdur ki, Nizamidə də, Nəvaidə də yazılan bu əsərlərin süjet və motivləri folklordan yazılı ədəbiyyata keçid etmişdir. Yəni hər iki xəmsə yazılı ədəbiyyat nümunələri olmaqla bərabər folklora söykənmiş və aldıqları mövzuları əsas etibarilə folklor janrları əsasında oxuculara təqdim etmişlər. Bu əsərlər başdan-başa folklor janrları kimi əfsanə və rəvayət üzərində qurulmuş, əsərlərdə atalar sözləri, deyimlər, nağıllar və s. folklor janrları yazılı ədəbiyyat nümunəsinə çevrilmişdir.
Bu məruzədə eyni zamanda folklor janrlarının yazılı ədəbiyyata keçidi prosesində süjet və motiv fiqurasiyaları da izah olunmuş, folklor və yazılı ədəbiyyatın vahid mədəniyyət təşkil etdiyi aydınlaşdırılmışdır.
Azərbaycan-türk ədəbiyyatının, mədəniyyət və tarixinin əhəmiyyətli hadisəsi olduğu üçün Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai irsinin müqayisəli şəkildə kütləvi auditoriyaya təqdim olunması faydalı fəaliyyətdir.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Koronavirusu 45 saniyəyə aşkarlayan cihaz icad edilib
Baş həkim yenidən hakim qarşısında: şahidlər nələr açıqladı?
Qarabağ zonasında bərpa işləri üçün ayrılmış vəsaitlər yoxlanılacaq
Əli Əsədov Monteneqro parlamentinin sədri ilə görüşüb - FOTO
Azərbaycan millisi uduzub
Professor, elmlər doktoru, dosent və... - Hökumət onların da maaşları barədə qərar verdi + CƏDVƏL
Peyvənd olunanların sayı açıqlandı
İrandan Azərbaycana qanunsuz keçən 3 azyaşlı sərhəddə saxlanıldı
IMEI-i saxtalaşdırılan mobil cihazların sayı sürətlə artır - Qeydiyyatla bağlı yeni mexanizm hazırlanıb
"Keşlə" klubunun futbolçusu koronavirusa yoluxub
Pay torpağı olan bu şəxslərə təqaüd veriləcək - Fərman
DİM buraxılış və qəbul imtahanları üzrə hazırlıq kurslarında iştirak etmək istəyənlərə müraciət edib
Pekin-2022 Qış Olimpiya Oyunlarında bilet satışı olmayacaq
Deputatdan Ramiz Mehdiyevlə bağlı açıqlama: "Məni kim necə tanıyır özü bilər, lakin..."
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
İKİ NAZİRLİKDƏ YOXLAMA APARILACAQ
Salyan rayonunda avtomobil aşıb, ata və oğul xəsarət alıb
Şuşa ilə bağlı daha bir sərəncam imzalandı
Prezident İlham Əliyev “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib - Detallar
Prezident İlham Əliyevlə Monteneqro parlamentinin sədri arasında videoformatda görüş olub - FOTOLAR
ANAMA mina təhlükəsi ilə bağlı vətəndaşlara xəbərdarlıq edib
Prokurorluq orqanlarında qulluğa yeni qəbul edilən gənc əməkdaşların andiçmə mərasimi keçirilib
Yardımlıda maşın dərəyə aşıb: ölən və yaralananlar var
İranda koronavirus: daha 3163 nəfər yoluxub, ölənlər var
Sabiq deputat AMEA-nı məhkəməyə verib
Emin Əmrullayev yeni əmr imzalayıb
ƏSA Teatrı iki ildən sonra yenidən səhnədə - "Çıxış yoxdur!"
Beyləqanda əməliyyat: Lənkəran rayon sakinində tapança aşkarlanıb
"Siyasi partiyalar haqqında" yeni qanun... - Layihə Milli Məclisdə müzakirəyə çıxarılacaq
Vergi Xidmətində bir idarə ləğv olundu - Yeni qurum yaradıldı
Ziya Məmmədovun oğlu Türkiyədə belə ad günü keçirdi - VİDEO/FOTOLAR
Prokuror məşhur iş adamına 8 il həbs cəzası istədi - Məhkəmə prosesi
Universitetin şöbə müdiri hakim qarşısında: "Mənə dedi ki, 2500 manat verməlisən, amma..."
Dünya İqtisadi Forumu işə başlayıb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
TARİX KİTABSIZ YAŞAMIR...
Şuşa və Ağdama avtobus marşrutları açılır
Rusiyada koronavirus: daha 30726 nəfərdə aşkarlandı