NAZARBAYEVİN BÖLGƏNİ KÖKÜNDƏN DƏYİŞƏCƏK İDEYASI: "Turan dəhlizi" və qarşısındakı əsas maneələr... - Professordan təhlil
16-04-2021 [22:17]
Kürşad ZORLU,
Professor
Haberturk.com
***
Türk Şurası ölkələrinin dövlət başçılarının zirvə toplantısında Qazaxıstanın qurucu prezidenti Nursultan Nazarbayevin qarşılıqlı ticarəti artıracaq bir potansial olaraq "Trans Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat" xəttindən söz açması və bu xətti “Turan dəhlizi" adlandırması diqqətdən qaça bilməz.
Əgər gərəkli addımlar atılarsa, belə bir güzərgah Avropa ilə Asiyanı bir-birinə bağlayan ən qısa və təhlükəsiz ticarət yolu ola bilər. Qarabağda əldə olunan anlaşma və burada ortaya çıxacaq yeni nəqliyyat xətləri də bunun bir hissəsidir…
Bu yolla, sadəcə, Türkiyə deyil, Türk dünyasının digər ölkələri də dünyanın dörd bir yanına daha sürətli və daha ucuz daşıma gerçəkləşdirə biləcək. Bu səbəblə pandemiyanın təsiri ilə tədarük zəncirlərində ehtimal olunan dəyişikliklər gözlənilərkən, Türk Şurası ölkələrinin daşımaçılıq məsələsindəki əngəl və maneələri həll etməsi gərəkdi.
Nazarbayevin bəhs etdiyi bu xətt Avropadan Türkiyəyə (Mərmərə burada kritik rola sahib), buradan Azərbaycan, Gürcüstana və Xəzər üzərindən Qazaxıstan, Türkmənistana uzanır. Bununla da Özbəkistan və Qırğızıstan da xəttin bir parçası olur. İçərisində Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu da var. Xəttin digər ucunda isə Çin...Və əslındə, dəhlizin Çinə açıldığı yer bugünkü Şərqi Türkistan!
Təxminən 4.5 milyard insanı maraqlandıran 800 milyard dollarlıq bir ticarət həcmindən bıhs ediirk. İlk planlamalara görə, bu marşrutla ən azı 4 milyon tonluq yük daşınması mümkündür.
Ötən ilin təxminlərinə görə, Çindən Avropaya yükdaşıma müddəti 45-60 gün sürərkən, "Turan dəhlizi" ilə bu, 12-15 günə endirilə bilər.
Bu güzərgahda fokslanacaq ticarət yüklərinin daşınması yuxarıda Rusiya mərkəzli şimal dəhlizi ilə cənubdakı İran mərkəzli dəhlizə görə Türk Şurası sahəsini daha vacib faktor kimi önə çıxarır. Üstəlik, şuraya qoşulmaq istəyən digər ölkələri də nəzərə alsaq, bu proses daha da sürətlənəcək..
Ancaq siyasi məsələləri bir tərəfə qoyarsaq, Nazarbayevin bəhs etdiyi "Turan dəhlizi"nin istər qiymət, istərsə hədəflənən zaman fürsətinə çatmasına ciddi maneə yaradan hallar da var..
Ötən gün türk TIR sürücüsünün daşınmaçılıqdakı problemlərdən bəhs edən xəbər vardı.
Xəbərdəki mövzu TIR üzərindəki afişada "Türk dünyası türk TIR-larına qapalı” yazısı idi. Sürücülər yolboyu yaşadıqları problemləri anlatmaq üçün bu afişanı hazırlayıblar. Sərhədlərdəki ləngimləri, bahalı xərcləri dilə gətirdilər. Aydın olur ki, bir TIR-ın Orta Asiyaya gedişi təxminən 8 min dollara başa gəlir...
Bu arada ötənlərdə daşımaçılıq məsələsində keçirilən nazirlərarası görüşdə Qazaxıstan tərəfi Xəzər keçidi üçün daşıma xərclərini düşürməyə hazır olduqlarını ifadə edib.
Açığı, Xəzər üzərindəki gəmi və limanlar daha az xərcə və daha məhsuldar işlədilməlidir. Xəzər tranzit dəhlizinin ciddi nüfuz və təsir qazanması üçün əvvəlcə Bakı limanı – Aktau limanı arasında çalışan gəmi xərcləri düşürülməlidir. Eyni zamanda, Azərbaycanın aldığı xərclərin də azaldılması şərt kimi önə çıxır. Çünki xərclər çoxaldığı üçün Qazaxıstan xətti yerinə, Rusiya nəqliyyat xəttinə təlabat artır.
Türk Şurasının nəqliyyat komissiyalarının düzənsiz çalışması səbəbiylə limanlarda park və digər əlavə xərclər yaranır. Bir də nəqliyyat şirkətləri geridönüş yüklərinin təminatına fokslanır. Əslində, yük yox deyil, var.
Fəqət, digər iki dəhlizə (Rusiya və İran üzərindən) görə, başa-baş bir rəqabət yaşanır.
Türk Şurası ölkələri ta liman nöqtələrinə qədər qarşılıqlı dinamik bir xəbərləşmə mərkəzi qurarsa, bu, prosesə ciddi təkan verəcək. Eyni zamanda, şura daxilindəki qardaşlıq münasibətlərinə uyğun olaraq, lman layihələrinin düzgün əlaqələndirilməsi burada çox önəmlidir...
Tərcümə MİA.AZ-a məxsusdur.
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Trampın məhkəməsinin qarşısında bir nəfər özünü yandırıb
Mətbuat katibi: "Dörd kəndin Azərbaycana qaytarılması çoxdan gözlənilən tarixi hadisədir"
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
Hal şahidləri ilə bağlı qanuna dəyişiklik olub
Uşaqların peyvəndlənməsi barədə əmr imzalanıb
Nazir generalları topladı, yeni tapşırıqlar verdi - DİN-də kollegiya iclası (FOTOLAR)
Qəzzada daha 9 dinc fələstinli həlak olub
İLHAM ƏLİYEV MOSKVADAN SONRA ALMANİYAYA GEDƏCƏK - Tarix bəlli oldu
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
Prezident İlham Əliyev Rusiyaya gedir
“AzəriMed” QSC-lə bağlı məhkəmə qalmaqalı yaranıb
Partiya sədri özünə yeni müşavir təyin edib
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verildi - Torpaq qalmaqalı
Keşlədə saxta məhsullar istehsal edən sexlər aşkarlanıb
TOVUZDA ŞOK OLAY: 34 YAŞLI QADIN YANDIRILDI - 22 yaşlı oğlan tərəfindən (YENİLƏNİB)
G7 ölkələrindən rəsmi Bakı və İrəvana çağırış: "Gücdən istifadə etməmək, suverenliyə hörmət..."
Baş prokurorun Çinə işgüzar səfəri başa çatıb
Ceyhun Bayramov Fələstinin Baş naziri ilə telefonda danışdı - Nələr müzakirə olunub?
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
Azercell Böhran İdarəetmə Qrupu layihəsini elan edir
Onlar pensiyaya daha tez çıxacaq - Yeni qanun
Dövlət Xidmətinin vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır - BU QƏDƏR
Türkiyədə güclü zəlzələ olub
Naxçıvanda yoxlama: 15 iş üzrə materiallar Baş Prokurorluğa və DTX-yə təqdim olunub
Xocavənddə fermada partlayıcı maddələr aşkarlanıb
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Kirayədə yaşayan BDU-nun tələbəsi özünü öldürüb (Yenilənib)
Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlimdə - VİDEO
Premyer Liqası: növbəti turun təqvim və hakim təyinatları açıqlanıb
DEPUTATLAR TOPLANIB: daha 14 məsələ müzakirə olunacaq - SİYAHI
Misli, Topaz... - Azərbaycan futbolunda nə baş verir?
“Yaxşı verilişlərin aparıcılarının "saxlayanı" var” - Kamran Həsənli kimin bostanına daş atır?
Bakının strateji hədəfi və ya rəsmi Moskvanın qərbi azərbaycanlılarla bağlı mesajı - TƏHLİL
Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib
İran İsrailə cavab zərbəsi endirəcək? - ABŞ-ın İsraildəki səfirliyi vətəndaşlarına xəbərdarlıq edib
Əfqan mədənçi böyrəyə görə yandırılıb?
"Olimpiakos"un baş məşqçisi: "Topu "Fənərbağça"ya verib, onları yorduq" - İsmayıl Kartal isə üzr istəyib
Xankəndidə yenidən silah-sursat aşkarlanıb