Budurmu “Fransa demokratiyası”?!
02-12-2020 [12:36]
Nurlan QƏLƏNDƏRLİ,
Politoloq
***
XXI əsrdə qloballaşma şəraitində milli dövlətlərə qarşı təsir mexanizmləri və vasitələri dəyişikliyə uğrayır. Klassik siyasi və iqtisadi vasitələrdən fərqli olaraq müəyyən ümumbəşəri dəyərlərdən istifadə olunur ki, bu sırada da “demokratiya” və “insan hüquqları” kimi institusional məfhumlar, xüsusilə fərqlənir.
Məsələ ondadır ki, bu dəyərlər siyasi manipulyasiya vasitəsinə çevrilir, bunun fonunda çoxsaylı ikili standartlar nümunəsi ortaya çıxır. Bu kontekstdə bir neçə nümunəyə nəzər yetirmək məqbuldur.
Subyektiv “demokratiya” anlayışı və ya ikili standartlar siyasəti
Reallıq budur ki, dünyaya “demokratiya dərsi” keçməyə çalışan Qərb ölkələrinin özlərində çoxsaylı qanun pozuntuları, irqçilik, diskriminasiya, insan hüquqlarının məhdudlaşdırılması kimi hallar hökm sürür. Xüsusilə də, vətəndaşlara qarşı ayrı-seçkilik, hüquq pozuntuları “demokratiya”, “insan hüquqlarının qorunması” adı ilə pərdələnməkdədir. Ümumiyyətlə, bu ölkələrdə QHT-lər və digər vətəndaş cəmiyyəti institutlarının təzyiqlərə məruz qalması, mediaya yönəlik repressiv siyasətin həyata keçirilməsi, sərbəst toplaşmaq və vicdan azadlıqlarının pozulması kimi faktlar Qərb ictimai-siyasi mühitinin antidemokratik mahiyyətini göstərir.
Kütləvi nümayişlər və polis zorakılığı: Fransa ictimai-siyasi mühitinin antidemokratik mahiyyəti
Son olaraq Fransada baş verənlər “qoca qitə”nin “demokratiya”sının iç üzünü - gerçək mahiyyətini dünyaya nümayiş etdirdi. Xatırladaq ki, noyabrın 28-də Fransanın 70 şəhərində polis əməkdaşlarının və jandarmın foto və videosunu çəkməyi qadağan edən “Qlobal təhlükəsizlik barədə” qanun layihəsi əleyhinə etiraz aksiyaları başlayıb. Kütləvi aksiyalar jurnalistlərin həmkarlar ittifaqı, İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi Liqası və digər ictimai birliklər tərəfindən təşkil edilib. Rəsmi məlumata əsasən, “Silahları endirin ki, biz də kameraları endirək!” şüarı altında keçirilən etiraz yürüşləri 130 mindən çox insanı bir araya gətirib. Nümayişlər bir çox şəhərdə iğtişaşlarla müşayiət olunub. Həmçinin nümayişçilər ifadə azadlığını və hüquqi dövlət prinsipini pozan qanun mətninə etiraz olaraq Parisdə Respublika meydanına toplaşıblar. Aksiya iştirakçıları və polis arasında toqquşma olub. Polis nümayişçilərə qarşı gözyaşardıcı qazdan istifadə edib. Küçələrdə maşınlar, qəzet köşkü, eləcə də kafelər yandırılıb.
Əlbəttə, bu, yeni hal və hadisə deyil. Fransada 2014-cü ildə su bəndinin tikintisinə etiraz edən nümayişçilərdən birinin döyülərək öldürülməsi, son bir neçə il ərzində nümayişlər, həmçinin “sarı jiletlilər” aksiyası zamanı da belə mənzərənin şahidi olmuşuq.
Saxta təbliğat, yaxud “demokratiya” və “insan hüquqları” məfhumları təzyiq vasitəsi kimi...
Göründüyü kimi, Qərb demokratik dəyərlərə münasibətdə də “Avropa standartları”ndan deyil, məhz ikili standartlardan çıxış edir. Toplaşma azadlığı, siyasi plüralizm, ifadə azadlığı kimi anlayışlar unudulur, dinc nümayişlər amansızlıqla dağıdılır, insanların səsvermə hüquqları kobud şəkildə pozulur. Amma digər ölkələrə münasibətdə dərhal “demokratiya”, “insan hüquqları” məfhumları ortaya atılır, “Avropa dəyərləri”, liberal hüquqlar yada düşür. Bu da həmin anlayışların, sadəcə, təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunduğunu sübut edir.
Fransa “demokratiya dərsləri”ndən nə üçün özü yararlanmır?
Nəticə etibarilə, özünü dünyaya “demokratiya nümunəsi” kimi təqdim edən Fransanın öz vətəndaşlarının hüquq və azadlıqlarına münasibəti aydındır. Qeyd etdiyimiz kimi, bu ölkədə vətəndaşlara qarşı ən müxtəlif təzyiq üsullarına istinad edilir, insanlar repressiyaya və zorakılığa məruz qalırlar. Belə olan halda, demokratik siyasi sistemə malik olduğunu bildirən, dünyaya “demokratiya” dərsi keçməyə çalışan Fransa hansı haqla və ya əsasla demokratik dəyərlərdən və insan hüquqlarından bəhs edir?
Digər tərəfdən, müxtəlif ölkələrdə demokratiyanın vəziyyəti ilə bağlı ən müxtəlif iradlar səsləndirən Avropanın özündə baş verənlər ikili standartlara, antidemokratik münasibətə dəlalət etmirmi? Və yaxud Fransa dünyaya sırımağa çalışdığı “demokratiya dərsləri”ndən özü niyə yararlanmır?!
Dolayısıyla, bu ölkənin “demokratiya dərsi” keçməyə, “demokratik tövsiyə”lər verməyə heç bir mənəvi haqqı yoxdur.
MİA.AZ
Pelosinin noutbukunu oğurlamaqda şübhəli bilinən qadın həbs edilib
Millimizin futbolçusu bəraət aldı, iki futbolçu həbs edildi
“Azərbaycan Dəmir Yolları” yeni şirkət yaradıb
Robert Köçəryan yenidən hakim qarşısına çıxarılır
DİN-dən xəbərdarlıq: "Şəhidlər Xiyabanına vətəndaşların ziyarəti əvvəlki illərdən fərqli təşkil ediləcək"
Britaniyanın səhiyyə naziri özünü təcrid edib
"Zirə" yeni transferi ilə müqavilə imzalayacaq
İlham Əliyev Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının Baş katibini videoformatda qəbul edib - FOTO
Sabah Bakıda bu yollarda nəqliyyatın hərəkətinə məhdudiyyət qoyulacaq - DYP-dən xəbərdarlıq
2020-ci ildə Mətbuat Şurasına ümumilikdə 389 müraciət daxil olub
Deputat: “Sosial şəbəkələrlə bağlı tənzimləmələrə dair Almaniya təcrübəsi öyrənilib”
Yaqut Qarayeva: "Hamilə qadınlara peyvənd vurulması tövsiyə edilmir"
Deputat MM-in iclasında yeni məsələlər qaldırdı: "Beynəlxalq təşkilatları ölkəmizə qaytarmalı, onlarla işləməliyik"
Sabah Bakıya və rayonlara qar yağacaq - Xəbərdarlıq
Müdafiə Nazirliyi Füzulidən yeni görüntülər yayıb - VİDEO
Vilayət Eyvazov DYP-nin inspektoruna yeni vəzifə verdi
Qarabağ Dirçəliş Fondunun saytı yaradılacaq
Qarabağ zonasında yenə də erməni hərbçilərinin cəsədləri aşkarlanır
UEFA "Qarabağ"ın hesabına vəsait köçürüb
DƏRSLƏR BƏRPA OLUNUR? - Nazirlikdən açıqlama
Səhiyyə Nazirliyinin rəsmisi: "Vaksinlər ilk dozada öz təsirini dərhal göstərməyə bilər"
Rusiyada daha 21734 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
Prezident "Qarabağ Dirçəliş Fondunun fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında" fərman imzalayıb - Detallar
Müdafiə Nazirliyi tərxis edilmiş şəxslərlə bağlı məlumat yaydı
Auditorlar Palatasında yeni şöbə və bölmə yaradılıb - Təyinatlar
Dünya neft bazarlarında “Brent” markalı neft bahalaşır
Mikayıl Cabbarov: “Vergi və gömrük inzibatçılığında mövcud baryerləri aradan qaldırmaq üçün çalışırıq”
Azərbaycanlı dünya və olimpiya çempionu dopinqə görə cəzalandırılıb
Vüqar Səfərli apelyasiya şikayəti verməkdən imtina edib
"Xəbər məni son dərəcə sarsıtdı" - İlham Əliyev İndoneziya prezidentinə məktub göndərib
Pərviz Şahbazov: “Qarabağda yaşıl enerji zonaları yaradılacaq"
"Bu, kütləvi istifadə üçün deyil..." - Oqtay Şirəliyevlə Ramin Bayramlıya COVİD peyvəndi vurulmayıb? + FOTOLAR
Gürcüstanda son sutkada daha 1550 nəfər koronavirusa yoluxub
Ermənistanda daha 236 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
DYP-dən hava ilə bağlı sürücülərə - Xəbərdarlıq
Azərbaycan nefti bahalaşdı
Şimal bölgəsinə qar yağıb, temperatur mənfi 7 dərəcəyə düşüb
20 Yanvara həsr olunmuş xüsusi dərslər keçiriləcək
Polis əməkdaşlarına qarşı zor tətbiq edən şəxs tutulub