QURDLA QİYAMƏTƏ QALMAQ TÜRKLƏ QİYAMƏTƏ QALMAQDIR!
29-10-2020 [13:33]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
e-mail: [email protected]
***
29 oktyabr, Türkiyə təqvimi ilə ekim ayının 29-u Türkiyənin Cümhuriyyət bayramıdır. Bu bayram 1923-cü ildə 29 oktyabrda Türkiyənin Cümhuriyyət elan edilməsi günündən böyük coşqu ilə qeyd edilir. Ancaq bu bayram rəsmi olaraq 1925-ci ildə qəbul edilən bir qanunla bayram olaraq təsbit olunmuşdur.
Bu bayram günündə elə bir həyəcan və coşqu kütləvi şəkildə diqqət çəkir ki, insanı heyran edir. Millətin bir bütöv olduğunu hiss edirsən. Fərdin millət, millətin fərd olduğu bir gün Türkiyənin Cümhuriyyət bayramını qeyd etdiyi gündür. Bu o qədər böyük həyəcan, o qədər böyük coşqudur ki, millətin soy aktı olaraq onillərlə nəsildən-nəsilə keçir. Eyni zamanda türk millətinin mənşə etibarilə türk olmağıyla bərabər Türkiyədə yaşayan və ədalətlə idarə olunan bütün xalqlar üçün bayram olaraq qalır. Çünki türk ədaləti Türkiyə Cümhuriyyətində də hər zaman əsas tutulmuşdur.
Türkiyənin Cümhuriyyət bayramına izah verməzdən əvvəl çox mühüm olan bir məsələni qeyd etmək lazımdır. Əgər Türkiyəni Türk Cümhuriyyəti olaraq qəbul edib, ondan əvvəlki dövrləri inkar edərsək, bu tarixi təhrif etməklə bərabər Türkiyənin bir millət və toplum olaraq son yüz ildə formalaşmasını iddia etmək olardı. Halbuki bizə məlumdur ki, bir millətin millət olaraq formalaşması ərazi və mədəniyyət amili ilə sıx bağlıdır. Yəni 1923-cü ildən əvvəl olan ərazini, onun spesifikasını, bu coğrafi amillərin genetik inkişafa təsirini qəbul etməmək bütünlüklə Türkiyəni inkar etmək olardı. Eyni zamanda daha əvvəlki mədəniyyətlərin, xüsusilə də islam mədəniyyətinin türk toplumuna inanc və əxlaq baxımından yüksək təsirini görməməzlikdən gəlmək sayılardı. Halbuki Türkiyə ümmət və millət məsələsini bir-birinə bağlı görməklə hər zaman özü üçün ədaləti əsas götürmüşdür. Elə buna görə də dünyanın hər yerindən müxtəlif inanclı xalqların nümayəndələri bu əraziyə axışmış, burada İlahi Ədalətə əsaslanan nizamın olduğuna inandıqları üçün eyni məkanda qardaş kimi son əsrlərə qədər birlikdə yaşamışlar. Yalnız son əsrlərdə dünya nizamının dəyişməsində bu qardaşlıq və birlik pozulmuş, dünyada əsas olaraq götürülən mənfəət ədalətdən qabağa keçmişdir.
O ədalət ki, hələ dahi mütəfəkkir N.Gəncəvi “Məxzənül-əsrar” (Sirlər xəzinəsi) əsərində Səlcuqlarla bağlı olaraq yazırdı ki, “Ölkəsi ədalətlə idarə olunan türklərin şan-şöhrəti dünyaya yayılmışdı”. Bu baxımdan Türkiyə Cümhuriyyətini özündən əvvəlki dövrlərdən, xüsusilə dünyaya X əsrdən bəri ədalətli dövlətlər bəxş edən, səlcuqlar və osmanlılar sülalələrinin ədalətli dövləti idarəçiliyindən ayırmaq olmaz. Yəni Səlcuqilər dövləti, Osmanlılar dövləti və Türkiyə Cümhuriyyəti bir dövlətdir. Ərazisi kiçikdən böyüyə, böyükdən kiçiyə getsə də, eyni millətin dövlətidir. Türkiyə Cümhuriyyəti həm Səlcuq dövlətidir, həm Osmanlı dövlətidir, həm də bu günün Türkiyəsidir. Yəni bu dövlətlərin varisi, mirası ləyaqətlə daşıyan dövlətdir.
Bəs necə oldu ki, Türkiyə Cümhuriyyəti meydana gəldi?
Qısa olaraq onu demək olar ki, bu öncə mövcud tarixi şəraitin bəhrəsidir. O dövrün siyasi reallıqlarını nəzərə alsaq Çümhuriyyətlər dövrününün başlandığını, Türkiyənin də bundan keçərək inkişaf edə biləcəyini görmüş olarıq. Ümumiyyətlə dünya tarixində elə vəziyyətlər olur ki, dövlətin içindən dövlət doğur. Yəni dağılmaqda olan dövlət öz içindən dəyişərək başqa bir şəkildə meydana gəlir. Yox, əgər dəyişmək istəmirsə, tarix səhnəsində rolu bitmiş olur. Məhz Türkiyənin müxtəlif dövlətlər tərəfindən işğal olunması, bu işğala qarşı qurtuluş hərəkatının yaranması, Musafa Kamal liderliyində xalqın birləşməsi və istiqlal savaşında canından keçərək müsbət nəticə əldə etməsi Türkiyənin yeni dövrün reallığında Cümhuriyyət olaraq meydana çıxmasına səbəb oldu. Yəni dövlət içindən dövlət meydana çıxdı. Ancaq bu dövlətdə də əsrlərlə aparılan ədalət qanunları dəyişmədi. Əlbəttə, müəyyən narazılıqlar, barışmazlıqlar olsa da, nəhayətdə türk dövlətini itirmədi. Çünki türk dövlət yaradan millətdir. Dövlətə sevgisi övladın atasına olan sevgisi kimidir. Bəlkə daha da artıqdır. Türk dövləti üçün hər zaman canından keçməyə hazırdır. Bu türk genetikasında itməyən rüşeymdir. Bitməyən inancdır. Yatmayan yaddaşdır.
Bu gün Türkiyə dövlətinin Azərbaycanın yanında olması da onun türk qardaşlığı ilə birgə ədalət anlayışının olmasından irəli gəlir. Əgər Azərbaycan ədalətli tərəf olmasaydı qardaşlığına baxmayaraq Türkiyə heç bir halda Azərbaycanın yanında olmazdı. Çünki ədalət Uca Allahın qoyduğu nizamdır. Allahın Ədl İsminin təcəllisidir. Ədalətli olmayan qiymətli olmaz. Türkiyənin bu qədər qiymətli olması məhz onun Uca Allaha olan bağlılığında, inancında və əxlaqındadır.
Sevgili Türkiyəmiz bizim canımızdır, birliyimizdir, paytaxt dövlətimizdir. Türkiyəni Cümhuriyyət günü münasibətilə təbrik edirəm. Uca Allah həmişə Türkü dünyanın başında var etsin! Dövlətimiz qiyamətə qədər daimi olsun! Qurdla qiyamətə qalmaq elə türklə qiyamətə qalmaqdır. Qurd üzü mübarəkdir deyəndə türk soyu mübarəkdir deyirik. Dövlətimizin və vətənimizin Cümhuriyyət günü mübarək olsun!
MİA.AZ
.
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Trabzonspor" rəqibini 3 qolla keçib
Gədəbəy rayon sakini Gəncədə bıçaqlandı
Əli Əsədov daha bir qərar imzaladı
İlham Əliyevlə Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışında - FOTOLAR
Dövlət Aqrar Kolleci publik hüquqi şəxs yaradılıb - Hökumətdən qərar
Şuşaya ilkin mərhələdə 50 ailə köçürüləcək
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
Spiker 830 min manatlıq kompüter alır: mağazalardakı satışdan niyə baha alınır? - DETALLAR AÇIQLANDI (FOTOLAR, Yenilənib)
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
Türkiyənin ilk astronavtı Azərbaycana gələcək
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Bülent Uyğun: "Avrokuboklara getmək şansımız çox yüksəkdir”
Sabiq nazir 75 yaşında vəfat edib
Sabiq icra başçısı yenidən hakim qarşısında - İki şirkətin üzərindən həbs götürüldü
Konqoda "meymun çiçəyi" virusu yayılıb - Xəbərdarlıq
Türkiyədə daha bir terrorçu tutulub
Qəzzada savaşın 201-ci günü: daha 79 dinc sakin həılak olub
Tanınmış vəkil partiya sədri olmaq istəyir
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti görüşdü, sənədlər imzalandı - Bakıda + FOTOLAR (Yenilənib)
MƏŞHUR PROFESSOR ÖZÜNÜ GÜLLƏLƏYƏRƏK ÖLDÜRÜB - Rəsmi açıqlama yayıdı
İsrail ordusu Livanın cənubunu bombalayıb
Şimali Koreya İrana böyük heyət göndərib
Prezident qırğızıstanlı həmkarını COP29-a dəvət edib
İordan çayının qərb sahilində həbslər davam edir
Xəzər dənizində birgə təlimlər başlayıb
PREZİDENT GENERALLA BAĞLI SƏRƏNCAM İMZALADI
YAP-çı deputat Rəsul Quliyevin elə müdafiəsinə qalxdı ki... - Eks-spiker "altdan işləyir?"
Bu ölkə Fələstini rəsmən dövlət kimi tanıdı
Eldar Əzizov Müsavata "hə" dedi - Partiya qurultaya hazırlaşır
Aysun İsmayılova: “Çox şıltaq və pozitiv insanam, amma..."
Rasim Balayev: "Məni aşağıladılar, ailəmə yaxın adam..." - MÜSAHİBƏ
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
İzmirdə PKK/KCK əməliyyatı: 6 nəfər saxlanılıb
Xankəndidə yenə silah-sursat tapılıb
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Təyinatlar olub
İstanbulda FETÖ əməliyyatı: daha 13 nəfər tutulub
Ticarətçı: "Deputat olmaq istəmirəm"